Naczelny Sąd Administracyjny w czterech sprawach naszego Klienta, w wyrokach z dnia 5 grudnia 2019 roku (sygnatury – I GSK 199/18, I GSK 194/18, I GSK 398/18 oraz I GSK 449/18), uwzględnił zarzuty podniesione w skargach kasacyjnych wniesionych przez partnera zarządzającego Kancelarii – adwokata Michała Sobczyńskiego – orzekając, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania do zwrotu dotacji pobranych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie lub w nadmiernej wysokości, rozpoczyna się z końcem roku, w którym beneficjent otrzymał i miał wykorzystać dotację.
Kwestią kluczową w powyższych sprawach był sposób określenia początku biegu terminu przedawnienia zwrotu niewykorzystanej lub niewłaściwie wykorzystanej dotacji oświatowej. W stanie faktycznym tych spraw, dotacja oświatowa została pobrana w 2010 roku, przy czym w 2014 roku ustalono, że została niewłaściwie wykorzystana. Decyzja o zwrocie dotacji zapadła natomiast dopiero w 2016 roku. Kancelaria broniła korzystnego dla Klienta stanowiska, że w chwili orzekania przez organ I instancji, obowiązek zwrotu dotacji był już przedawniony. Taki zarzut opierał się na założeniu, że 5-letni termin przedawnienia należy liczyć od końca roku, w którym dotacja została otrzymana przez beneficjenta (w powyższych sprawach – od 31 grudnia 2010 roku). NSA podzielił takie stanowisko.
W uzasadnieniu wyroków NSA wskazał, że bieg terminu przedawnienia należy ściśle wiązać z charakterem zobowiązania podlegającego zwrotowi. Pomijając szczególny wypadek niewykorzystania całości lub części dotacji w ciągu roku, zobowiązanie do zwrotu nie należy do istoty stosunku dotacji, który co do zasady polega na bezzwrotnym transferze środków publicznych z budżetu do beneficjenta. Tym samym w przypadku, gdy przyznane środki finansowe są środkami nienależnymi w rozumieniu ustawy, a obowiązek zwrotu dofinansowania nienależnego powstaje z chwilą zaistnienia przesłanek przewidzianych przepisami prawa, to obowiązek zwrotu należy wiązać z dniem otrzymania tych środków przez beneficjenta.
Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że dla określenia momentu rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia nie ma znaczenia kwestia wydania decyzji w przedmiocie stwierdzenia obowiązku zwrotu dotacji. Prawnie skuteczne doręczenie takiej decyzji jest możliwe jedynie przed upływem terminu przedawnienia.
Stanowisko przedstawione przez Naczelny Sąd Administracyjny w powyższych wyrokach jest zbieżne z najnowszą linią orzeczniczą, która ujednolica dotychczasowe rozbieżności w zakresie liczenia terminu przedawnienia. Stanowi jednocześnie skuteczną obronę w przypadku, gdy zwrot dotacji oświatowej jest dochodzony przez organ po upływie 5 lat od końca roku, w którym beneficjent otrzymał i miał wykorzystać dotację.