31 maja 2023 roku Parlament Europejski i Rada (UE) przyjęły Rozporządzenie 2023/1115 dotyczące przeciwdziałania  wylesianiu, znane jako Rozporządzenie EUDR. Według szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska nowe regulacje mogą objąć około 116 tys. przedsiębiorców w Polsce. Obecnie Rozporządzenie EUDR zakłada, że główne obowiązki wejdą w życie w dniu 30 grudnia 2024 roku, lecz jest prawdopodobne, że ten termin zostanie przesunięty.

Najważniejsze informacje:

• Zakres regulacji: Rozporządzenie EUDR obejmie przedsiębiorców, którzy w ramach swej działalności wykorzystują produkty/towary mogące wpływać na wylesianie. Załącznik I do Rozporządzenia EUDR zawiera listę tych produktów/towarów wraz z ich kodami CN.
• Obowiązki przedsiębiorców: Po wejściu w życie Rozporządzenia EUDR część przedsiębiorców będzie zobowiązana składać oświadczenia odnoszące się do produktów/towarów w dedykowanym systemie informatycznym i wdrożyć procesy w zakresie zachowywania należytej staranności.
• Konsekwencje za nieprzestrzeganie przepisów: Niewdrożenie wymagań wynikających z Rozporządzenia EUDR może skutkować dotkliwymi karami takimi jak np.: grzywna pieniężna do 4% rocznego obrotu, konfiskata produktów i tymczasowe wykluczenie z zamówień publicznych.

Kogo i czego dotyczy Rozporządzenie EUDR?

Rozporządzenia EUDR obejmuje podmioty, w których w łańcuchach dostaw znajdują się produkty takie jak: bydło, kakao, kawa, palma olejowa, kauczuk, soja, drewno. Pełną listę tych produktów/towarów wraz z ich kodami CN można znaleźć w Załączniku I do Rozporządzenia EUDR. Warto podkreślić, że przedsiębiorcy będą podlegali pod Rozporządzenie EUDR nawet, jeżeli produkty objęte załącznikiem I do Rozporządzenia EUDR są jedynie składnikiem produktu głównego.

Zróżnicowane obowiązki dla różnych przedsiębiorców

Rozporządzenie EUDR różnicuje obowiązki odnoszące się do MŚP i dużych przedsiębiorców.

• MŚP będą mogli skorzystać z dedykowanych zwolnień o ile spełnią określone w Rozporządzeniu EUDR warunki.
• Duzi przedsiębiorcy będą zobowiązani do szerszego zakresu działań, w tym między innymi do podania do publicznej wiadomości sprawozdania dotyczącego informacji związanych z systemem należytej staranności.

Jakie kluczowe zakazy i obowiązki wprowadza Rozporządzenie EUDR?

Do kluczowych zakazów zawartych w Rozporządzeniu EUDR należy zakaz wprowadzania na rynek unijny towarów i produktów, które:

• powodują wylesianie i zostały wyprodukowane niezgodnie z przepisami kraju produkcji;
• nie są objęte oświadczeniem o zachowaniu należytej staranności, zgodnie z wymogami rozporządzenia.

Jak wdrożyć obowiązki zawarte w Rozporządzeniu EUDR?

Aby w pełni wdrożyć obowiązki zawarte w Rozporządzeniu EUDR przedsiębiorstwa muszą odpowiednio zmodyfikować i rozbudować swoje wewnętrzne procedury w taki sposób, aby odpowiadały nowej regulacji. Wymaga to m.in.:

• składania oświadczeń o należytej staranności w dedykowanym unijnym systemie informatycznym;
• wprowadzenia procedur należytej staranności, które obejmują:
  • zbieranie i przechowywanie informacji, danych i dokumentów związanych z produktami,
  • ocenę ryzyka, w tym stosowanie środków minimalizujących potencjalne ryzyko wylesienia;
• regularnych przeglądów i aktualizacji procedur w ramach systemu należytej staranności, aby zapewnić ich zgodność z bieżącymi wymaganiami.

Warto pamiętać, że po spełnieniu określonych przesłanek będzie możliwe częściowe ograniczenie obowiązków zawartych w Rozporządzeniu EUDR, co dotyczy w szczególności MŚP.

Jakie są kary za niewdrożenie Rozporządzenia EUDR?

Naruszenia związane z niestosowaniem się do obowiązków zawartych w Rozporządzeniu EUDR mogą skutkować nałożeniem kar. Są to na przykład:

• grzywna pieniężna w wysokości zasadniczo do 4% łącznego rocznego obrotu w całej Unii Europejskiej,
• konfiskata produktów co do których organ będzie podejrzewał, że naruszają przepisy Rozporządzenia EUDR,
• tymczasowe wykluczenie z zamówień publicznych,
• konfiskata dochodów uzyskanych z transakcji dotyczących produktów naruszających przepisy Rozporządzenia EUDR.

Kiedy Rozporządzenie EUDR wejdzie w życie?

Obecnie zakłada się, że kluczowa część przepisów zawartych w Rozporządzeniu EUDR wejdzie w życie:

• w odniesieniu do dużych przedsiębiorców – w dniu 30 grudnia 2025 roku;
• w odniesieniu do podmiotów MŚP – w dniu 30 czerwca 2026 roku.

Wyjaśniając: obecna treść Rozporządzenia EUDR zakłada, że wejdzie ono w życie w dniu 30 grudnia 2024 roku – w odniesieniu do dużych przedsiębiorców i w dniu 30 czerwca 2025 roku – w odniesieniu do podmiotów MŚP. Niemniej, w październiku 2024 roku Komisja Europejska zaproponowała przesunięcie daty rozpoczęcia stosowania Rozporządzenia EUDR o jeden rok. Choć trwają jeszcze formalne prace w Parlamencie UE nad dokonaniem takiej zmiany, zakładać należy, że przedsiębiorcy otrzymają dodatkowy rok na dostosowanie się do nowych wymogów.

Podsumowanie

Kompleksowe wdrożenie Rozporządzenia EUDR wymaga podjęcia szeregu działań mających na celu zapewnienie zgodności z tą regulacją. Z pewnością punktem wyjścia w tym zakresie może być weryfikacja łańcucha dostaw – w celu ustalenia czy znajdują się w nim produkty/towary objęte Rozporządzeniem EUDR. Po ustaleniu, że takie produkty/towary występują w łańcuchu dostaw – należy wdrożyć w działalność przedsiębiorstwa dedykowane procesy związane w szczególności z oświadczeniami o należytej staranności, procedurami i systemem należytej staranności.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 150, str. 206 z późn. zm.).