Przenoszenie decyzji odpadowych na inne spółki lub podmioty

Prowadzenie działalności w zakresie wytwarzania, zbierania czy przetwarzania odpadów w Polsce wymaga uzyskania odpowiednich pozwoleń lub zezwoleń wydawanych w formie decyzji administracyjnych. W trakcie działalności przedsiębiorstwa może pojawić się potrzeba zbycia instalacji odpadowej. Sposób jej zbycia zależy od rodzaju decyzji wydanej dla tej instalacji, a nabywcy co do zasady zależy na przejęciu instalacji razem ze stosownym zezwoleniem lub pozwoleniem, aby zachować jej pełną funkcjonalność.

Ścieżka „przeniesienia” pozwolenia zintegrowanego, różni się od trybu dotyczącego zezwolenia na przetwarzanie odpadów. W tym drugim przypadku proste zbycie instalacji wraz z decyzją administracyjną – co do zasady nie będzie możliwe. Możliwość taką otworzy dopiero podział spółki, będącej posiadaczem instalacji – i późniejsze zbycie tej spółki, do której instalacja zostanie przydzielona.

Dwa reżimy decyzji administracyjnych w gospodarce odpadami

Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami przewidują dwie grupy decyzji administracyjnych:

• Pozwolenia emisyjne przewidziane w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627, dalej: „POŚ”), wydawane w formie:
  • pozwolenia zintegrowanego dla instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenia dla środowiska, w związku z m.in. odzyskiem, składowaniem bądź magazynowaniem odpadów (art. 181 ust. 1 pkt 1 POŚ);
  • pozwolenia na wytwarzanie odpadów dla instalacji, gdy w wyniku ich eksploatacji powstają odpady w ilości przekraczającej 1 Mg (1 tonę) rocznie
    w przypadku odpadów niebezpiecznych lub 5000 Mg (5000 ton) rocznie dla odpadów innych niż niebezpieczne (art. 181 ust. 1 pkt 4 POŚ).
• Zezwolenia odpadowe przewidziane w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 roku
  o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21, dalej: „Ustawa o odpadach”), wydawane w formie:
  • zezwolenia na zbieranie odpadów;
  • zezwolenia na przetwarzanie odpadów;

(art. 41 ust. 1 Ustawy o odpadach).

Kluczowa różnica i skutki praktyczne

• Pozwolenia emisyjne są wydawane („przypisywane”) do instalacji.
• Zezwolenia z Ustawy odpadowej są wydawane na rzecz konkretnego wskazanego w decyzji podmiotu i dla konkretnej lokalizacji.

Ta różnica przesądza o szczególnych regułach określających możliwość lub brak możliwości  „przeniesienia” decyzji na kolejny podmiot np. przez prostą sprzedaż nieruchomości, na której instalacja jest posadowiona – co kluczowe – wraz z decyzją.

Zasadniczo w doktrynie przyjmuje się, że sukcesja decyzji administracyjnych stanowi wyjątek, a nie regułę. Przejście praw i obowiązków administracyjnych, a więc m.in. pozwoleń i zezwoleń odpadowych, musi mieć wyraźną podstawę prawną.

Sukcesja pozwoleń emisyjnych – art. 189 § 1 POŚ

W przypadku pozwoleń emisyjnych wydawanych na podstawie POŚ, kwestia następstwa decyzji odpadowych nie budzi wątpliwości. Zbycie instalacji powoduje proste przeniesienie pozwolenia, co wynika bezpośrednio z treści przepisu art. 189 § 1 i 2 POŚ:

„1.  Podmiot, który staje się prowadzącym instalację lub jej oznaczoną część, przejmuje prawa
i obowiązki wynikające z pozwoleń dotyczących tej instalacji lub jej oznaczonej części.

2.  Podmiot, o którym mowa w ust. 1, występuje niezwłocznie z wnioskiem o zmianę pozwoleń
   w zakresie oznaczenia prowadzącego instalację.”.

Sukcesja pozwolenia emisyjnego następuje niezależnie od wybranej formy prawnej przejęcia samej instalacji. Może to być zarówno sprzedaż, jak i przykładowo dzierżawa. Sukcesja pozwolenia następuje z mocy prawa – z dniem nabycia jej własności lub odpowiednio – jej wydzierżawienia.

Nabywca zobligowany jest wprawdzie wystąpić do organu, który wydał decyzję, by ten potwierdził zmianę uprawnionego, jednak będzie to już jedynie formalizm. Taka dodatkowa decyzja będzie miała charakter deklaratoryjny – organ jedynie potwierdza stan prawny, który powstał z dniem zbycia instalacji. Organ nie ma możliwości odmówić takiego potwierdzenia, o ile tylko przedłożony zostanie mu dokument, ukazujący nabycie prawa do instalacji przez nowy podmiot (np. umowa sprzedaży lub dzierżawy).

Majątkowe przejęcie praw do instalacji może oczywiście nastąpić także w innej formule – np. poprzez podział spółki z przydzieleniem nowopowstałej spółce w planie podziału przedmiotowej instalacji odpadowej. W przypadku pozwoleń emisyjnych – przejdą one na nową spółkę wraz z instalacją. Zastosowanie znajdzie procedura z art. 189 POŚ, opisana powyżej.

Sytuacja skomplikuje się w przypadku instalacji, w których prowadzone jest zbieranie lub przetwarzanie odpadów.

Sukcesja administracyjna zezwoleń odpadowych

W odróżnieniu od POŚ, które przewiduje „automatyczne” przejście pozwoleń emisyjnych na nabywcę instalacji, Ustawa o odpadach nie zawiera analogicznego mechanizmu. Dotyczy to nie tylko zezwolenia na zbieranie oraz zezwolenia na przetwarzanie odpadów, które w całości uregulowane są w Ustawie o odpadach. Należy pamiętać, że przepisy pozwalają na wydawanie decyzji hybrydowych, łączących w sobie elementy: pozwolenia na wytwarzanie odpadów, uregulowanego w POŚ, jak i właśnie zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów z ustawy odpadowej. Posiadacz takiej decyzji mieszanej nie będzie mógł niestety skorzystać z prostego mechanizmu przejęcia decyzji wraz z instalacją (opisanego wcześniej – art. 189 POŚ), gdyż uważa się, że przepis ten takich mieszanych decyzji nie dotyczy. Taka decyzja hybrydowa będzie na potrzeby oceny możliwości jej przeniesienia oceniana tak samo, jak zwykłe zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów.

Ustawa o odpadach:

• nie przewiduje odpowiednika art. 189 POŚ, co oznacza, że brak mechanizmu automatycznego przeniesienia decyzji wraz z majątkowym zbyciem instalacji.
• Nie wprowadza alternatywnego trybu przeniesienia decyzji (jak np. takiego jak w przypadku pozwoleń na budowę, które mogą być przedmiotem swobodnego obrotu).

Konsekwencja jest jednoznaczna: nawet wspólny wniosek zbywcy i nabywcy o „przeniesienie” zezwolenia odpadowego nie może zostać uwzględniony – brak podstawy prawnej do wydania takiej decyzji.  W prawie administracyjnym koronna zasada stanowi, że organy administracji muszą działań nie tylko w granicach prawa, ale przede wszystkim na jego podstawie. Nie mogą wydać decyzji w sytuacji, gdy żadne przepisy nie przewidują jej wydania.

W efekcie realnej możliwości „kontynuacji” zezwolenia odpadowego należy poszukiwać w formule alternatywnej – podziału spółki handlowej, będącej posiadaczem zezwolenia.

Podział spółek – art. 531 § 2 KSH

Brak wyraźnej regulacji w Ustawie o odpadach, co do „przenoszenia” decyzji na inny podmiot, zasadniczo wyklucza zmianę posiadacza decyzji odpadowych, chyba, że następstwo prawne jest wynikiem przekształcenia spółki, a w zasadzie jej podziału, obejmującego przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę.

Jeżeli w planie podziału konkretna instalacja odpadowa zostanie jednoznacznie przypisana spółce przejmującej lub nowo zawiązanej – najlepiej wraz ze wskazaniem odpowiadającego jej zezwolenia odpadowego – wówczas zezwolenie to przechodzi z mocy prawa na tę spółkę.

Podstawę stanowi art. 531 § 2 Kodeksu spółek handlowych  (ustawa z dnia 15 września 2000 roku ,Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037, dalej: „KSH”), który stanowi:

• 2.Na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną powstałą w związku z podziałem przechodzą z dniem podziału albo z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia
  w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej
  w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.”

Powyższy przepis nie wyklucza z zakresu sukcesji decyzji i uprawnień administracyjnych, udzielonych spółce dzielonej w branży odpadowej. Wskazuje bowiem na pełną sukcesję uniwersalną, czyli automatyczne przejście praw i obowiązków, w tym zezwoleń administracyjnych. W przypadku nowo zawiązanej spółki, przejmującej instalację – przejęcie zezwolenia nastąpi z dniem jej wpisu do rejestru przedsiębiorców. Nowo wydzielona spółka w trybie sukcesji uniwersalnej, z mocy prawa, staje się podmiotem praw i obowiązków, związanych z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, w tym wynikających z zezwolenia odpadowego.

Istotnym jest, aby plan podziału wskazywał wprost, że spółka przejmująca albo nowo zawiązana, staje się następcą spółki dzielonej w zakresie danej instalacji i przypisanego do niej zezwolenia – w praktyce najczęściej zakładu przetwarzania lub zbierania odpadów, w którym instalacja się znajduje.

Przepis art. 531 § 2 KSH, podobnie jak przepis szczególny art. 189 POŚ, jest zatem kolejnym wyjątkiem od zasady nieprzenoszalności decyzji administracyjnych. Przejście decyzji na następcę jest jednak w tym układzie wynikiem przekształcenia podmiotowego strony stosunku administracyjnoprawnego oraz wskazania w planie podziału instalacji przeznaczonej do przejęcia.

Oczywiście sam podział spółki nie oznacza jeszcze zbycia instalacji na rzecz podmiotu trzeciego, niepowiązanego ze spółką dzieloną, jednak otwiera drogę do takiego zbycia – przede wszystkim poprzez sprzedaż udziałów w nowej spółce. W ten sposób dane zezwolenie odpadowe (wraz z instalacją), ostatecznie wyjdzie poza strukturę kapitałową pierwotnego posiadacza tego zezwolenia.

Na koniec należy wskazać, że przy podziale spółki nie wydaje się dodatkowych decyzji, potwierdzających przejęcie zezwolenia przez spółkę przejmującą lub nową zawiązaną. W praktyce organ, który wydał wcześniejsze zezwolenie, wystawi spółce przejmującej lub nowo zawiązanej stosowne zaświadczenie, potwierdzające, że jest ona uprawniona do posługiwania się w obrocie gospodarczym odpowiednią decyzją odpadową wydaną na podstawie Ustawy o odpadach.

Podsumowanie

Wobec powyższego, aby uniknąć konsekwencji błędnego przeniesienia uprawnień administracyjnych do gospodarowania odpadami, należy każdorazowo uwzględnić specyfikę posiadanych decyzji odpadowych oraz właściwych dla nich przepisów.

Nasza Kancelaria specjalizuje się w kompleksowym wsparciu przedsiębiorców na każdym etapie opisanych procedur. Kancelaria Sobczyńscy i Partnerzy przeprowadza zarówno podziały spółek działających w branży odpadowej, jak i pozyskuje docelowe zaświadczenia potwierdzające przejście zezwoleń.

Rozwiązania te są szczególnie atrakcyjne w obecnych realiach zwiększonego ryzyka prowadzenia działalności odpadowych na wielu instalacjach posiadanych przez jeden podmiot. Błędy popełnione na jednej instalacji mogą skutkować rozszerzeniem kar administracyjnych na pozostałe, a ich kumulacja łatwo może sparaliżować działalność całej spółki. Dlatego dekoncentracja zezwoleń i rozproszenie posiadania instalacji w obrębie większej liczby spółek – jest obecnie zalecanym sposobem zwiększenia szans na utrzymanie ciągłości działalności w branży odpadowej.  

Anna Wieczorek, radca prawny

Łukasz Jankowski, adwokat