Z dniem 13 maja 2021 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 30 marca 2021 roku o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wprowadziła zmiany w zakresie postępowań w sprawie uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Nowe przepisy dotyczą jednak również innych postępowań związanych z realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych i uzyskiwania zezwoleń na ich realizację – w szczególności pozwolenia na budowę.
Jaki jest cel nowych przepisów?
Celem nowelizacji jest dostosowanie polskich przepisów do wymogów prawa unijnego oraz zwiększenie partycypacji społeczeństwa w postępowaniach związanych z ochroną środowiska. Ustawa zmieniająca stanowi realizację nałożonego na Polskę przez Komisję Europejską zobowiązania do wprowadzenia zmian legislacyjnych w zakresie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących wpływu inwestycji na środowisko, zgodnie z wymogami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 20011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (tzw. dyrektywą EIA). Głównym środkiem służącym wyeliminowaniu dotychczasowych naruszeń jest umożliwienie zastosowania środków tymczasowych zmierzających do wstrzymania wykonania wydanej decyzji środowiskowej, a w konsekwencji wykonania przedsięwzięcia oddziałującego na środowisko. Zmiany mają również na celu zapewnienie społeczeństwu wpływu na dalszy proces inwestycyjny oraz wydawanie tzw. decyzji następczych, czyli zezwoleń na inwestycję, na podstawie których inwestor uzyskuje prawo realizacji danego przedsięwzięcia.
Zmiany w postępowaniu o uzyskanie decyzji środowiskowej
Pierwsza ze zmian dotyczy możliwości zapoznania się z treścią decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanych dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Do tej pory organ wydający decyzję był zobowiązany podać do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią oraz z dokumentacją sprawy, w tym uzgodnieniami i opiniami. Obecnie, organ dodatkowo musi udostępnić na okres 14 dni w Biuletynie Informacji Publicznej treść decyzji i to niezwłocznie po jej wydaniu. Wymóg ten dotyczy zarówno decyzji wydawanych po przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko, jak i bez tej oceny.
Najbardziej zauważalną zmianą jest jednak wprowadzenie szczególnych zasad wstrzymywania natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowych. Dotychczas odbywało się na podstawie art. 135 k.p.a., zgodnie z którym organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach z urzędu wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji. Nowelizacja wprowadziła przepis, zgodnie z którym organ rozpatrujący odwołanie od decyzji środowiskowej, na wniosek strony, może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie tej decyzji. Prawo do złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji przysługuje również podmiotom działającym w postępowaniu na prawach strony np. organizacjom ekologicznym. Dodatkowo, na postanowienie organu odwoławczego o wstrzymaniu lub o odmowie wstrzymania natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej stronom oraz organizacjom ekologicznym przysługuje zażalenie.
Wstrzymanie wykonalności decyzji środowiskowej obecnie będzie mogło następować również na etapie postępowania przed sądem administracyjnym rozpatrującym skargę od tej decyzji. W stanie prawnym sprzed nowelizacji, co wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej, sądy odmawiały wstrzymania wykonania na podstawie art. 61 § 3 p.p.s.a., gdyż przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy zaskarżony akt wywołuje skutki materialnoprawne. Takich skutków nie wywołuje natomiast zasadniczo decyzja środowiskowa, ponieważ nie podlega ona wykonaniu w postępowaniu egzekucyjnym. Nowy przepis wyraźnie wskazuje, że sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie decyzji środowiskowej na podstawie art. 61 § 3 p.p.s.a. z uwagi na trudne do odwrócenia skutki jej wykonania, które zostały zdefiniowane jako następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego wydano zaskarżoną decyzję.
Ponadto w razie wstrzymania wykonalności decyzji środowiskowej, organ który ją wydał, ma obowiązek poinformować o tym niezwłocznie organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję. Organ wydający zezwolenie na inwestycję jest z kolei jest zobligowany zawiesić prowadzone postępowanie w całości albo w części w terminie 7 dni od dnia powzięcia informacji o wstrzymaniu wykonania decyzji środowiskowej.
Zezwolenia na inwestycję
Nowelizacja wprowadziła pojęcie „zezwolenia na inwestycję”, pod którym należy rozumieć niektóre z decyzji wymienionych w art. 72 ustawy o.o.ś., na czele z decyzją o pozwoleniu na budowę.
Podobnie jak w przypadku decyzji środowiskowych, wprowadzony został wymóg udostępnienia treści zezwolenia na inwestycję na okres 14 dni w Biuletynie Informacji Publicznej. Publikacja decyzji ma na celu umożliwienie zapoznania się z jej treścią także podmiotom, które nie brały udziału w postępowaniu w sprawie jej wydania, a które z dniem wejścia w życie nowelizacji uzyskały prawo do jej zaskarżenia.
Zasadą jest, że prawo wniesienia odwołania od decyzji administracyjnej przysługuje stronom postępowania. Nowe przepisy rozszerzyły krąg podmiotów uprawnionych do zaskarżenia decyzji administracyjnych zaliczanych do grupy zezwoleń na budowę. Odwołanie od zezwolenia poprzedzonego decyzją środowiskową wydaną w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, może aktualnie wnieść także organizacja ekologiczna powołująca się na swoje cele statutowe, jeżeli prowadzi ona działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania w sprawie zezwolenia na inwestycję. Co więcej, organizacja taka może zaskarżyć decyzję także w przypadku, gdy nie brała ona udziału w postępowaniu w I instancji. Prawo wniesienia odwołania służy również stronie postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Przyznane powyższym podmiotom prawo zaskarżenia zezwolenia na inwestycję ma na celu umożliwienie im weryfikacji tego zezwolenia z treścią decyzji środowiskowej. Z tego względu obligatoryjnym elementem odwołania jest wskazanie, w jakim zakresie zezwolenie na inwestycję jest niezgodne z decyzją środowiskową lub nie uwzględnia jej postanowień. Z drugiej jednak strony odwołanie przysługuje wyłącznie w zakresie, w jakim organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję jest związany decyzją środowiskową. Organizacje ekologiczne oraz strony postępowania środowiskowego nie mogą zatem podnosić w odwołaniu innych zarzutów niż dotyczące stricte decyzji środowiskowej.
Organizacje ekologiczne oraz strony postępowania o wydanie decyzji środowiskowej zyskały również możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego na zezwolenie na inwestycję. Co ważne, uprawnienie to może być realizowane przez te podmioty niezależnie od ich wcześniejszego udziału w postępowaniu o wydanie zezwolenia na inwestycję. Zarzuty skargi również powinny być ograniczone do kwestii niezgodności zezwolenia z decyzją środowiskową. Nowe przepisy umożliwiają również złożenie w postępowaniu przed sądem administracyjnym wniosku o wstrzymanie zaskarżonej decyzji (czyli zezwolenia na inwestycję), jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
Termin wniesienia określonego środka zaskarżenia jest uzależniony od upływu terminu udostępnienia treści zezwolenia na inwestycję w BIP-ie. Dla odwołania od decyzji wynosi on 14 dni, natomiast skargę administracyjną należy wnieść w ciągu 30 dni.
Kolejną zmianą w zakresie wydawania zezwoleń na inwestycję jest ustanowienie obowiązku załączenia do wniosku o wydanie zezwolenia załącznika graficznego (mapy) określającego przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie, oraz przewidywany obszar, na który będzie oddziaływać to przedsięwzięcie.
W kontekście inwestycji budowlanych wprowadzono również wymóg publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej treści decyzji o warunkach zabudowy, jeżeli była ona poprzedzona decyzją środowiskową.
Co z postępowaniami w toku?
Nowe przepisy mają zastosowanie do postępowań o wydanie decyzji środowiskowej oraz o wydanie zezwolenia na inwestycję wszczętych od dnia 13 maja 2021 roku. Nowelizacja obejmuje jednak również postępowania wszczęte przed tą datą. Przede wszystkim należy wskazać, że właściwe organy są zobowiązane dopełnić ciążących na nich obowiązków związanych z publikacją decyzji niezwłocznie po wejściu w życie ustawy zmieniającej. Jest to istotne, ponieważ po upływie 14-dniowego terminu udostępniania decyzji, zaczyna biec termin na zaskarżenie zezwolenia na inwestycję w drodze odwołania lub skargi administracyjnej. Umożliwia to zaskarżenie nieostatecznych decyzji wydanych przed dniem wejścia w życie nowelizacji.
Podsumowanie
Biorąc pod uwagę przepisy i wymogi prawa unijnego zmiany w zakresie postępowań środowiskowych oraz postępowań o wydanie zezwoleń inwestycyjnych, należy ocenić jako potrzebne. Unijne standardy zmierzają aktualnie w kierunku zwiększania udziału społeczeństwa w postępowaniach inwestycyjnych z elementem oddziaływania na środowisko, w związku z czym również polskie przepisy wymagały odpowiedniego dostosowania. Negatywną konsekwencją zmian będzie zapewne wydłużenie procesu inwestycyjnego, co zostało zresztą wprost wskazane w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej. Można się również spodziewać wzrostu liczby przypadków tzw. „blokowania” inwestycji, poprzez wnoszenie środków zaskarżenia wyłącznie w celu przedłużania postępowania lub przeciwdziałania jego pozytywnemu dla wnioskodawcy zakończeniu, bez istotnego powodu związanego z ochroną interesu społecznego i środowiska przyrodniczego.
0 Komentarzy