Ustawodawca postanowił dokonać dużej i znaczącej nowelizacji przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych („KSH”) poprzez uchwalenie tzw. „prawa holdingowego”. Jest to jedna z największych nowelizacji przepisów tego kodeksu.
Nowelizacja wchodzi w życie dzisiaj, tj. w dniu 13 października 2022 roku.
Niniejszą publikacją rozpoczynamy cykl artykułów mających na celu omówienie zarysu wprowadzanych zmian do KSH.
Grupa spółek – co to jest?
Do kodeksu zostało wprowadzone nowe pojęcie grupy spółek.
Zgodnie z definicją – grupa spółek to spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
W praktyce przez grupę spółek należy rozumieć spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne (będące spółkami kapitałowymi) kierujące się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grup spółek).
Wspólny interes uzasadniać ma sprawowanie przez spółkę dominującą kierownictwa nad pozostałymi spółkami.
Prawo holdingowe przyjmuje założenie, że należy odróżnić grupę spółek od stosunku dominacji i zależności między spółkami, regulowanym przez przepis art. 4 § 1 ust. 4 KSH.
Grupa spółek jest kwalifikowanym stosunkiem dominacji i zależności między określonymi spółkami tworzącymi grupę spółek, gdyż spółki te kierują się wspólną strategią gospodarczą, która umożliwia spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi.
Powołanie grupy spółek nie oznacza obowiązku powstania sformalizowanej struktury organizacyjnej posiadającej własną nazwę, quasi-organy, regulamin, powoływanej przez uczestników grupy spółek bądź zapewniającej przystąpienie do niej innym spółkom.
Dobrowolne uczestnictwo w grupie spółek
Rozwiązania wprowadzone nowelizacją będą miały zastosowanie tylko wówczas, gdy spółka dominująca dobrowolnie utworzy sformalizowaną grupę spółek. Poza zakresem regulacji pozostaną istniejące holdingi, w których spółki dominujące nie zechcą utworzyć sformalizowanej grupy spółek i stosować nowych zasad.
Oznacza to, że uczestnictwo w grupie spółek jest dobrowolne i zależne od uchwały organu stanowiącego spółki zależnej (zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia).
Informowanie o uczestnictwie w grupie spółek
Co istotne fakt uczestnictwa w grupie spółek skutkować będzie koniecznością wskazywania takiej informacji w pismach i zamówieniach składanych przez spółkę oprócz standardowych danych takich jak firma, adres czy NIP.
Ponadto, informacja ta powinna zostać zgłoszona i ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym – dopiero bowiem wówczas będzie możliwość zastosowania wszystkich przepisów związanych z uczestnictwem w grupie spółek.
Wykreślenie przepisów informacyjnych o holdingu umownym
Nowelizacja uchyla dotychczasowe przepisy art. 7 KSH dotyczące zawiadomienia sądu o powstaniu stosunku zależności – istnieniu holdingu umownego. Wynika to z faktu, iż przepisy te nie funkcjonowały w praktyce, jak również wywoływały one istotne wątpliwości doktrynalne.
Dodany nowelizacją przepis art. 4 § 1 pkt 4 lit. f KSH wskazujący, że spółką dominującą jest spółka handlowa, która wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę, jest konsekwencją uchylenia przepisu art. 7 KSH.
Wymogi utworzenia grupy spółek
Spółki, aby należeć do grupy spółek, będą musiały spełnić określone wymagania:
1. posiadać status spółki kapitałowej;
2. podjąć uchwały o uczestnictwie w grupie spółek (zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej podejmuje większością trzech czwartych głosów uchwałę o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej);
3. kierować się wspólną strategią;
4. realizować wspólny interes, który będzie uzasadniał sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółkami zależnymi.
Uczestnictwo w grupie spółek będzie musiało docelowo zostać ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym, gdyż stosowanie w pełni przepisów o grupie spółek możliwe będzie dopiero po ujawnieniu stosownej wzmianki w rejestrze.
Interes grupy spółek
Nowelizacja przewiduje, że osoby zarządzające spółkami w grupie spółek muszą w swoim działaniu kierować się zarówno interesem własnej spółki, jak i interesem całej grupy. Ich działania nie mogą jednak naruszać interesów wierzycieli czy mniejszościowych wspólników/akcjonariuszy spółek.
Nowelizacja KSH przewiduje, że zarówno spółka dominująca, jak i spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek powinny się kierować „interesem grupy spółek”, niezależnie od tego, że z istoty prawa spółek jej organy, czy sama spółka powinna kierować się własnym
interesem.
Wprowadzane nowelizacją przepisy można podzielić na dwie kategorie:
1. takie, które ułatwiają zarządzanie grupą spółek przez spółkę dominującą, w związku z realizacją wspólnej strategii gospodarczej grupy;
2. takie, które zapewniają ochronę określonych grup interesu występujących w przypadku grupy spółek, a więc przede wszystkim:
a. spółki zależnej należącej do grupy spółek;
b. spółki dominującej, a pośrednio całej grupy spółek;
c. wierzycieli spółki należącej do grupy, a zwłaszcza spółki zależnej;
d. wspólników bądź akcjonariuszy mniejszościowych takiej spółki zależnej;
e. członków organów menedżerskich spółki zależnej i spółki dominującej.
Wspólny interes
Do pierwszej kategorii zaliczyć można następujące mechanizmy:
1. wiążące polecenia spółki dominującej wydawane spółce zależnej;
2. wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną na mocy uchwały zarządu spółki zależnej;
3. dostęp spółki dominującej do ksiąg i dokumentów spółki zależnej;
4. sprawowanie nadzoru przez radę nadzorczą spółki dominującej nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną, w tym prawo do żądania udostępnienia ksiąg i dokumentów oraz udzielenia informacji.
Określone grupy interesu
Druga kategoria obejmuje odpowiednio (zgodnie z ww. grupami interesu):
1. możliwość odmowy wykonania wiążącego polecenia przez spółkę zależną, jak i odpowiedzialność spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej;
2. możliwość wykupienia przez spółkę dominującą udziałów lub akcji wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej;
3. sporządzenie przez zarząd spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek sprawozdania o powiązaniach umownych tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego oraz odpowiedzialność spółki dominującej za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej;
4. sporządzenie przez zarząd spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek sprawozdania o powiązaniach umownych tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, badanie rachunkowości oraz działalności grupy spółek na wniosek wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej oraz przymusowy odkup przez spółkę dominującą udziałów lub akcji wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej;
5. możliwość powoływania się przez członka organu spółki zależnej na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, jeżeli spółka ujawniła uczestnictwo w grupie spółek oraz wyłączenie odpowiedzialności członka organu spółki zależnej lub dominującej za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.
Podsumowanie
Niniejsza publikacja jest pierwszą częścią cyklu artykułów dotyczących omówienia zarysu zmian w KSH. W najbliższych dniach zostanie opublikowana kolejna część dotyczącą pozostałych informacji o grupie spółek, w tym wiążących poleceń spółki dominującej.
W razie jakichkolwiek dalszych pytań oraz wątpliwości pozostajemy do Państwa dyspozycji i zapraszamy do kontaktu.
Zespół Prawa Spółek i Transakcji
Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo
Michał Sobczyński partner zarządzający/adwokat
Orest Ochocki radca prawny
Kamil Misiak radca prawny
Agnieszka Raczewska radca prawny
Krzysztof Mydlak radca prawny
Jakub Krzywoń aplikant radcowski
Mateusz Karliński prawnik
0 Komentarzy