Duży przedsiębiorca – uzyskanie statusu i dodatkowe obowiązki

Status dużego przedsiębiorcy – kryteria i obowiązki

Uzyskanie statusu dużego przedsiębiorcy wiąże się z szeregiem nowych obowiązków. Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować  dotkliwymi sankcjami, takimi jak kary finansowe. Jednocześnie ustalenie, czy dany podmiot posiada status dużego przedsiębiorcy nie jest zadaniem prostym i wymaga holistycznej analizy powiązań osobowo-kapitałowych przedsiębiorcy z innymi podmiotami. W poniższym wpisie omawiamy w sposób syntetyczny kluczowe aspekty związane z identyfikacją statusu dużego przedsiębiorcy oraz wynikającymi z tego tytułu obowiązkami.

Duży przedsiębiorca – jakie przepisy stosować?

Analiza przepisów prawa unijnego oraz krajowego ujawnia rozbieżności w stosowanych definicjach dużego przedsiębiorcy. Co więcej, również na gruncie regulacji krajowych odnaleźć można ustawy zawierające definicje o odmiennej treści.

Jedną z kluczowych definicji zawiera ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. 2013 poz. 403 z późn.zm; dalej: Ustawa o NOTH). Zgodnie z tą ustawą duży przedsiębiorca to  przedsiębiorca niebędący mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą (dalej: MŚP); przy czym ustawa o NOTH odsyła do unijnych definicji MŚP zawartych w Załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.; dalej: Załącznik do Rozporządzenia UE).

Zgodnie z treścią Załącznika do Rozporządzenia UE do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw należą przedsiębiorstwa, które:

• zatrudniają mniej niż 250 pracowników oraz
• których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR.

W świetle powyższego za dużego przedsiębiorcę może być uznany podmiot, który spełnia któreś z poniższych kryteriów:

• zatrudnia co najmniej 250 pracowników
• jego roczny obrót przekracza 50 milionów EUR
• jego roczna suma bilansowa przekracza 43 miliony EUR

Moment zmiany statusu przedsiębiorcy – uwzględnienie kolejnych okresów obrachunkowych

Jednorazowe przekroczenie któregoś ze wskazanych progów nie jest wystarczające do utraty statusu MŚP i uzyskania statusu dużego przedsiębiorcy. Zgodnie z Załącznikiem do Rozporządzenia UE, zmiana statusu średniego przedsiębiorstwa następuje wyłącznie w przypadku, gdy  przekroczenie któregoś z powyższych progów powtórzy się w ciągu dwóch kolejnych okresów obrachunkowych.

Innymi słowy, przedsiębiorstwo zostaje uznane za duże jeżeli przez trzy kolejne lata obrachunkowe:

• zatrudniało co najmniej 250 pracowników,
• lub osiągnięto roczny obrót przekraczający 50 mln EUR,
• lub posiadało roczną sumę bilansową przekraczającą 43 mln EUR.

Jestem członkiem grupy kapitałowej. Czy ma to znaczenie?

Bycie członkiem grupy kapitałowej, w której występują powiązania osobowo-kapitałowe ma istotne znaczenie z punktu widzenia analizowanych przepisów.

Zgodnie z Załącznikiem do Rozporządzenia UE dane spółki poddawanej analizie należy uzupełnić o dane każdego przedsiębiorstwa partnerskiego tej spółki, a także o dane przedsiębiorstw bezpośrednio lub pośrednio powiązanych z tą spółką. W konsekwencji może się okazać, iż żadna ze spółek w grupie nie przekracza samodzielnie progów uznania jej za duże przedsiębiorstwo, a mimo to wszystkie one uzyskają status dużego przedsiębiorcy biorąc pod uwagę sumaryczne dane całej grupy spółek.

Dlatego istotne jest ustalenie czy spółki grupy stanowią spółki partnerskie lub spółki powiązane w rozumieniu analizowanych przepisów.

Przedsiębiorstwa samodzielne, partnerskie, powiązane – definicje

Przedsiębiorstwem samodzielnym jest przedsiębiorstwo niebędące ani przedsiębiorstwem partnerskim ani przedsiębiorstwem powiązanym.

Przedsiębiorstwo partnerskie (przedsiębiorstwo wyższego szczebla) to takie, które posiada samodzielnie lub wspólnie z co najmniej jednym przedsiębiorstwem powiązanym co najmniej 25 % kapitału innego przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa niższego stopnia) lub praw głosu
w takim przedsiębiorstwie. Z definicji tej wyłączone są niektóre kategorie przedsiębiorców, w tym tzw. anioły biznesu, pod warunkiem, że całkowita kwota ich inwestycji w jedno przedsiębiorstwo nie przekracza 1 250 000 EUR i że nie są one przedsiębiorstwami powiązanymi.

Przedsiębiorstwo powiązane oznacza przedsiębiorstwo, które pozostaje w jednym z poniższych związków:

• posiada większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka
• ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa
• ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki, przy czym, zakłada się, że wpływ dominujący nie istnieje, jeżeli inwestorzy venture capital (anioły biznesu) nie angażują się bezpośrednio lub pośrednio w zarządzanie danym przedsiębiorstwem, bez uszczerbku dla ich praw jako udziałowców/ akcjonariuszy
• jako udziałowiec/akcjonariusz lub członek innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

W praktyce ocena, czy dane przedsiębiorstwa mają status partnerskich lub powiązanych wymaga dogłębnej analizy sieci powiązań w ramach danej grupy spółek. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje na konieczność wyjścia poza literalne brzemiennie przepisów i dokonania holistycznej analizy faktycznej siły gospodarczej danej grupy podmiotów.

Uzupełnianie danych własnych podmiotu o dane przedsiębiorstw partnerskich lub powiązanych

W przypadku, gdy analizowany podmiot posiada przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa partnerskie,  dane służące ocenie ewentualnego przekroczenia progów kwalifikujących do uznania za duże przedsiębiorstwo należy uzupełnić o dane wszystkich przedsiębiorstw partnerskich tego podmiotu. Zakres uzupełnienia danych jest proporcjonalny do stopnia w jakim dane przedsiębiorstwo partnerskie ma udział lub prawo głosu w analizowanym podmiocie (w zależności od tego która z tych wartości jest większa). Przykładowo, jeśli dane przedsiębiorstwo partnerskie ma 30% udziałów lub głosów w analizowanym podmiocie, do 100% danych własnych analizowanego podmiotu dotyczących poziomu zatrudnienia oraz kwoty obrotów lub sumy bilansowej należy dodać 30% odpowiednich danych pochodzących od przedsiębiorstwa partnerskiego.

W przypadku posiadania przez analizowany podmiot przedsiębiorstw bezpośrednio
lub pośrednio powiązanych, do 100% danych własnych odnośnie poziomu zatrudnienia i kwoty obrotów lub sumy bilansowej analizowanego podmiotu należy dodać 100% odpowiednich danych pochodzących od każdego z przedsiębiorstw powiązanych z analizowanym podmiotem.

Jestem dużym przedsiębiorcą? I co dalej?

Uzyskanie statusu dużego przedsiębiorcy skutkuje szeregiem konsekwencji na gruncie ustawy o NOTH. W świetle powyższej ustawy duży przedsiębiorca, w szczególności:

• musi każdorazowo ustalić czy jego kontrahent należy do sektora małych i średnich przedsiębiorstw; w tym zakresie ustawa zwalnia podmioty z sektora MŚP z ewentualnych konsekwencji wprowadzenia dużego przedsiębiorcy w błąd co do ich statusu
• jest zobowiązany do składania drugiej stronie każdej transakcji handlowej oświadczenia o uzyskaniu (posiadaniu) statusu dużego przedsiębiorcy; oświadczenie takie należy złożyć najpóźniej przy zawieraniu pierwszej transakcji handlowej z danym kontrahentem od czasu uzyskaniu statusu dużego przedsiębiorcy
• nie może – inaczej niż podmioty z sektora MŚP – żądać na podstawie ustawy o NOTH odsetek ustawowych od kontrahenta w razie braku otrzymania od niego zapłaty
  w przeciągu 30 dni
• w umowach, w których jego wierzycielem jest podmiot z sektora MŚP, termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni
• jeśli jego wierzycielem jest podmiot z sektora MŚP wtedy ustawa o NOTH wyłącza możliwość ograniczenia w umowie możliwości przelewu wierzytelności (cesji) przez jego wierzyciela
• jest zobowiązany do przekazywania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki drogą elektroniczną w terminie do dnia 30 kwietnia sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych
• nie może ubiegać się o wsparcie publiczne przewidziane dla sektora MŚP; może jednak ubiegać się o wsparcie dedykowane dużym przedsiębiorcom

Podsumowanie

W przypadku spełnienia przesłanek kwalifikujących Państwa jako dużego przedsiębiorcę, należy w szczególności:

• upewnić się, iż umowy zawierane przez Państwa z kontrahentami po uzyskania statusu dużego przedsiębiorcy spełniają wymogi ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w tym w zakresie terminów zapłaty i innych istotnych postanowień umownych;
• upewnić się, iż od momentu uzyskania statusu dużego przedsiębiorcy będą Państwo składali swoim kontrahentom stosowne oświadczenie o posiadaniu przez Państwa statusu dużego przedsiębiorcy;
• przygotować i złożyć w ustawowym terminie stosowne dokumenty związane z uzyskaniem statusu dużego przedsiębiorcy, w tym m.in. sprawozdanie o stosowanych przez Państwa terminach zapłaty w transakcjach handlowych;
• w przypadku ubiegania się o wsparcie publiczne, upewnić się jaki jest Państwa status w świetle właściwych przepisów.

W razie pytań lub potrzeby wsparcia w związku z uzyskaniem statusu dużego przedsiębiorcy, weryfikacją powiązań, zachęcamy do kontaktu. Pomożemy przejść przez cały proces, zapewniając zgodność z przepisami i bezpieczeństwo prawne. Razem znajdziemy najlepsze rozwiązanie dostosowane do Twojej sytuacji.

Dr.jur. Norbert Czerniak – prawnik

Orest Ochocki – partner/radca prawny