Czy wiesz, czym różni się umowa spółki od umowy wspólników? Jeśli jesteś wspólnikiem w spółce lub dopiero planujesz jej założenie, warto zrozumieć czym dokładnie różnią się te dwa dokumenty. W naszym artykule wyjaśniamy, jakie elementy muszą znaleźć się w umowie spółki zgodnie z Kodeksem spółek handlowych oraz jakie korzyści niesie ze sobą umowa wspólników.
Umowa spółki
Umowa spółki to dokument, który zawiera podstawowe informacje o spółce oraz definiuje prawa i obowiązki wspólników. Jest niezbędna do założenia spółki i podlega przepisom Kodeksu spółek handlowych.
Dla przykładu, w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy zawrzeć następujące elementy:
- firmę i siedzibę spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- wysokość kapitału zakładowego;
- czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
- liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Umowa spółki może ograniczać się do podstawowych elementów określonych w Kodeksie spółek handlowych. W takim przypadku zastosowanie będą miały standardowe regulacje kodeksowe. Jednak wspólnicy, w zależności od rodzaju spółki, mogą dostosować jej treść do swoich indywidualnych potrzeb, modyfikując lub rozszerzając postanowienia zgodnie z obowiązującym prawem.
Jako dokument kluczowy dla powstania i funkcjonowania spółki, umowa spółki jest nie tylko fundamentem prawnym, ale również podlega formalnym procedurom. Każda zawarta lub zmieniona umowa spółki, musi zostać przesłana do Krajowego Rejestru Sądowego, gdzie przechodzi proces weryfikacji i zostaje upubliczniana. Informacja o zawarciu lub zmianie umowy jest również publikowana w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Umowa spółki ma publiczny charakter, co oznacza, że każdy zainteresowany może zapoznać się z jej treścią. Dzięki temu można dowiedzieć się jak wspólnicy umówili się co do funkcjonowania spółki, w tym poznać kluczowe i strategiczne postanowienia zawarte między wspólnikami. Jeżeli wszystkie istotne ustalenia zostaną wskazane w umowie spółki, stają się one jawne dla osób trzecich.
Umowa wspólników
Ze względu na publiczny charakter umowy spółki, w praktyce biznesowej często stosuje się dodatkową umowę (porozumienie) wspólników (ang. shareholder agreement, SHA). Choć nie jest to dokument wymagany dla istnienia spółki, jego znaczenie może być równie istotne jak sama umowa spółki. Umowa wspólników pozwala, w ramach swobody umów, na uregulowanie wielu kluczowych kwestii dotyczących współpracy między wspólnikami. Dokument ten może obejmować ustalenia dotyczące praw i obowiązków wspólników, ustalenia dotyczące ładu korporacyjnego w spółce. Umową wspólników można również uregulować kwestie transakcyjne i określić zasady przystąpienia nowych wspólników do spółki. Jednym z największych atutów umowy wspólników jest jej poufny charakter. W odróżnieniu od umowy spółki, umowa wspólników nie podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Innymi słowy, nikt oprócz wspólników nie będzie mógł zobaczyć na co wspólnicy się umówili.
Często spotykanymi kwestiami regulowanymi w umowie wspólników są:
- podział zysków (polityka dywidendowa);
- ustalenie sposobu głosowania w kluczowych kwestiach;
- zasady wyceny udziału w spółce;
- zasady wyjścia wspólnika ze spółki;
- zasady wejścia spadkobierców do spółki;
- ESOP / MSOP – programy motywacyjne dla pracowników lub menedżerów;
- ograniczenie rozporządzania udziałami, np. prawo pierwokupu, LOCK-UP;
- klauzule TAG ALONG / DRAG ALONG, czyli prawo przyciągnięcia lub przyłączenia się do transakcji zbycia udziałów;
- klauzule CALL / PUT, czyli prawo do żądania zbycia lub odkupu udziałów;
- klauzula SHOTGUN (TEXAS SHOOT OUT) na wypadek impasu decyzyjnego;
- zakaz konkurencji;
- polityka inwestycyjna.
Powyższe kwestie są tylko przykładowymi, umowa wspólników może zawierać jakiekolwiek postanowienia mające dla wspólników istotne znaczenie.
Różnice między umową spółki a umową wspólników
Podstawową różnicą między umową spółki a umową wspólników jest zakres skutku ich postanowień.
- Umowa spółki ma charakter wiążący i wywołuje twardy skutek. Oznacza to, że jej postanowienia obowiązują wspólników w sposób bezwzględny, a ich naruszenie może skutkować natychmiastowymi konsekwencjami prawnymi i możliwością dochodzenia danego roszczenia przed właściwym sądem.
- Umowa wspólników z kolei, wywołuje miękki skutek. Jej postanowienia nie są automatycznie wymuszone przez prawo, a ich skuteczność zależy od wprowadzenia odpowiednich mechanizmów zabezpieczających, tzn. jest uzależniona od nadania im konkretnego rygoru w przypadku ich naruszenia. Zazwyczaj spotykanym sposobem nadania rygoru postanowieniom umowy wspólników są kary umowne lub świadczenia gwarancyjne za naruszenie niektórych jej postanowień.
Aby niektóre postanowienia umowy wspólników były wykonywalne i skutecznie wiążące wspólników, konieczne jest ich uprzednie uregulowanie w umowie spółki. W takim przypadku niektóre postanowienia umowy spółki i umowy wspólników mogą się powtarzać.
Forma umowy wspólników powinna być dostosowana do zakresu jej postanowień. Na przykład, jeżeli umowa wspólników ma regulować zasady wykupu udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz zawierać mechanizmy skutecznego zabezpieczenia wykonania tych postanowień, dla zagwarantowania ich pełnej wykonywalność powinna zostać zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Taki wymóg wynika z przepisów Kodeksu spółek handlowych i gwarantuje prawidłowe zabezpieczenie interesów stron.
Podsumowanie
Umowa wspólników stanowi praktyczne narzędzie, które pozwala wspólnikom precyzyjnie określić zasady współpracy w ramach spółki i uzupełnić postanowienia zawarte w umowie spółki. Dzięki niej szczegółowe postanowienia wspólników pozostają poufne i znane wyłącznie stronom umowy, podczas gdy publiczny charakter mają jednie podstawowe informacje zawarte w umowie spółki.
Rekomendujemy zawarcie umowy wspólników wszystkim osobom chcącym zapewnić sobie bezpieczeństwo i pewność działalności w ramach spółki.
W razie jakichkolwiek dalszych pytań oraz wątpliwości zachęcamy do kontaktu z ekspertami Zespołu Prawa Spółek i Transakcji kancelarii Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo.
Adrian Pluto Prondzinski, aplikant radcowski
Orest Ochocki, partner/radca prawny
0 Komentarzy