W dniu 27 maja 2025 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (UC88). Dokument skierowany został do dalszych prac legislacyjnych w Sejmie.
Projekt ustawy UC88 wprowadza istotne zmiany w obszarze zamówień publicznych oraz umów koncesji na roboty budowlane i usługi. Zmiany te są odpowiedzią na wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawach C-652/22 (Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret AȘ przeciwko Državna komisija za kontrolu postupaka javne nabave) i C-266/22 (CRRC Qingdao Sifang CO LTD et Astra Vagoane Călători S.A. przeciwko Autoritatea pentru Reformă Feroviară i Alstom Ferroviaria S.P.A.).
Wyroki te na nowo definiują zasady dostępu wykonawców z państw trzecich do rynku zamówień publicznych. Zgodnie z ich treścią, wykonawcy pochodzący z krajów niebędących stronami umów zawartych z Unią Europejską, która gwarantowałaby na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, nie mogą oczekiwać, że dostęp do rynku zamówień publicznych w UE zostanie im zapewniony. Decyzja w zakresie dopuszczenia oraz zasad udziału tychże wykonawców należy do zamawiającego.
Najważniejsze zmiany w Prawie zamówień publicznych
Kluczowe zmiany zaproponowane w ww. projekcie ustawy obejmują dodanie do ustawy Prawo zamówień publicznych (pzp) art. 16a oraz art. 16b, które miałyby zastosowanie zarówno do zamówień klasycznych (art. 7 pkt 33 pzp), zamówień sektorowych (art. 7 pkt 35 pzp), jak i do konkursów (art. 7 pkt 8 pzp).
Art. 16a nowelizowanej ustawy, ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego kluczowej zasady obowiązującej w prawie unijnym. Zgodnie z nią, zamawiający mają obowiązek zapewnić wykonawcom z państw będących stroną Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych oraz innych umów międzynarodowych zawartych przez UE, takie samo traktowanie jak wykonawcom pochodzącym z krajów członkowskich UE.
Zgodnie z nowym art. 16b pzp, na podstawie decyzji zamawiającego wyrażonej w dokumentach zamówienia bądź w ogłoszeniu o zamówieniu, możliwe będzie rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych o ubieganie się o zamówienie także o wykonawców prowadzących działalność gospodarczą oraz mających siedzibę albo miejsce zamieszkania w innych państwach, niż:
- państwa członkowskie Unii Europejskiej;
- lub państwa będące stronami wyżej wspomnianego Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych;
- lub państwa będące stronami innych umów międzynarodowych gwarantujących na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, których stroną jest Unia Europejska.
W sytuacji gdy, wykonawca nie skorzysta z powyższego uprawnienia, oferta złożona przez wykonawcę z państwa trzeciego będzie podlegała odrzuceniu na podstawie projektowanego art. 226 ust. 1 pkt 5a pzp.
Dodatkowo, nowy art. 16b ust. 2 pzp, upoważni zamawiającego do określenia mniej korzystnych warunków zamówienia dla wykonawców z państw trzecich, niebędących stronami umów międzynarodowych, w porównaniu do warunków przewidzianych dla wykonawców, o których mowa w art. 16a pzp. Mniej korzystne warunki zamówienia mogą dotyczyć na przykład wymagań technicznych, kryteriów oceny ofert czy zapisów umownych.
Nowe przepisy art. 16a i art. 16b pzp, nie będą miały zastosowania do zamówień w obszarze obronności i bezpieczeństwa. Zamówienia te oraz zasady dotyczące ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego przez wykonawców z państw trzecich podlegają odrębnej regulacji zawartej w art. 404 ustawy pzp. Na dziś przepis ten stanowi, że o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa mogą ubiegać się wykonawcy mający siedzibę albo miejsce zamieszkania w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub państwie, z którym Unia Europejska lub Rzeczpospolita Polska zawarła umowę międzynarodową dotyczącą tych zamówień.
Projekt ustawy zakłada dodanie do art. 404 pzp, nowego ust. 3, zgodnie z którym, zamawiający, w odniesieniu do wykonawców z państw spoza listy z ust. 1 tego przepisu, a także do robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw, może określić warunki zamówienia mniej korzystne niż w odniesieniu do wykonawców z państw wymienionych na tej liście, jak również do robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z państw na tej liście wymienionych.
Ponadto, w przypadku zamówienia na dostawy, zmawiający będzie mógł odrzucić ofertę, w której udział produktów pochodzących z państw członkowskich UE i innych krajów objętych umowami zawartymi z UE nie przekracza 50% (zmiana do art. 393 ust. 1 pkt 4 pzp). Będzie to dopuszczalne pod warunkiem, że uprawnienie takie dla zamawiającego przewidziano wprost w ogłoszeniu o zamówieniu.
Dodatkowo, wykonawcom z państw trzecich, nieobjętych porozumieniami międzynarodowymi, zostaną odebrane środki ochrony prawnej przewidziane w dziale IX pzp – a więc przede wszystkim prawo odwołania się do Krajowej Izby Odwoławczej. Należy sądzić, że rozwiązanie to może stanowić kluczowy czynnik zmniejszający zainteresowanie oferentów z państw trzecich udziałem w polskich przetargach.
W związku z powyższymi zmianami, w projekcie przewidziane zostały również przepisy przejściowe. Do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz postępowań o zawarcie umowy ramowej wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, zastosowanie znajdować będą przepisy dotychczasowe, z tym że przepis art. 16a ustawy pzp będzie miał zastosowanie również do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz postępowań o zawarcie umowy ramowej wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji.
Zmiany w ustawie o umowie koncesji na roboty budowlane i usługi
W ustawie o umowie koncesji na roboty budowlane i usługi wprowadzone zostaną analogiczne zmiany jak w Prawie zamówień publicznych.
Zgodnie z projektowanym art. 12a, zostanie wprowadzona zasada równego traktowania wykonawców pochodzących z krajów objętych Porozumieniem Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych i innymi umowami zawartymi z UE. Jednocześnie, dodawany art. 12b będzie upoważniał zamawiających do określenia w dokumentach koncesji, że o zawarcie umowy mogą ubiegać się także wykonawcy z państw trzecich, które nie są objęte porozumieniem bądź umowami, o których mowa w zdaniu poprzedzającym. Dodatkowo, w odniesieniu do tych wykonawców zamawiający będzie mógł ustalić mniej korzystne warunki dotyczące postępowania o zawarcie umowy koncesji czy samej umowy koncesji. Ponadto, środki ochrony prawnej przewidziane w rozdziale 10 ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi nie będą przysługiwały wykonawcom z państw trzecich, niebędących stronami umów międzynarodowych.
Projekt nowelizacji Prawa zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane i usługi nie zamyka rynku zamówień publicznych dla wykonawców z państw trzecich, ale oddaje decyzję o ich dopuszczeniu w ręce zamawiających. Oznacza to bardziej elastyczne i bezpieczne prowadzenie postępowań o udzielenie zamówienia lub zawarcie umowy koncesji, zgodnie z aktualną linią orzeczniczą TSUE oraz zasadami unijnej polityki handlowej. Należy założyć, że projektowane zmiany doprowadzą do ograniczenia udziału przedsiębiorstw z państw trzecich, spoza listy państw preferowanych, w polskich postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.
0 Komentarzy