W ramach struktury grupy kapitałowej wielu przedsiębiorców decyduje się na utworzenie celowych spółek osobowych, w których wyłącznymi wspólnikami są spółki kapitałowe, wykorzystując przy tym schemat spółki matki – spółki córki. To rozwiązanie niesie za sobą wiele korzyści, w tym bardziej elastyczne zasady funkcjonowania spółki osobowej, a także możliwość skorzystania z uproszczeń lub korzyści podatkowych.
Powody uproszczenia grupy kapitałowej i zakończenia bytu celowej spółki osobowej
Niemniej jednak, w trakcie prowadzenia działalności często pojawia się potrzeba uproszczenia struktury w ramach grupy kapitałowej, na przykład w celu ograniczenia kosztów. Taki proces może obejmować przekazanie działalności operacyjnej celowej spółki osobowej na rzecz spółki matki lub innej spółki córki, która jest jednocześnie spółką kapitałową. Istnieje również możliwość, że celowa spółka osobowa osiągnie już swój cel operacyjny i nie będzie dłużej potrzebna, ale wciąż pozostanie podmiotem różnych praw, umów czy zobowiązań np. z rękojmi czy gwarancji.
Sposoby zakończenia bytu celowej spółki osobowej
Jedną z propozycji zakończenia istnienia celowej spółki osobowej jest jej uproszczona likwidacja poprzez inny sposób zakończenia jej działalności i przekazanie wszelkich praw i obowiązków na inną spółkę. W takim przypadku nie odbędzie się to w ramach tzw. sukcesji uniwersalnej (wstąpienie we wszystkie prawa i obowiązki), co oznacza, że każda czynność przeniesienia praw i obowiązków wymagać będzie odrębnej czynności prawnej.
Aby rozwiązać tę kwestię, możliwe jest połączenie spółek poprzez przejęcie spółki osobowej przez jej wspólnika, będącego spółką kapitałową. Taka operacja odbywa się przy zastosowaniu sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że każda wierzytelność, zobowiązanie czy inne prawa, z zasady, automatycznie przechodzą na spółkę przejmującą z mocy prawa.
Łączenie się z udziałem spółek osobowych – problem objęcia udziałów/akcji własnych
Przy łączeniu się spółek poprzez przejęcie przejmowanej spółki osobowej, istnieje konieczność, aby przejmująca spółka kapitałowa podwyższyła swój kapitał zakładowy, a nowo utworzone udziały powinny być przekazane do objęcia wspólnikom przejmowanej spółki osobowej – co w praktyce oznacza zarówno spółkę przejmującą jak i np. jej spółkę córkę. Warto jednak zauważyć, że zakazane jest bezpośrednie lub pośrednie obejmowanie, nabywanie udziałów albo akcji własnych, zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych (KSH): art. 200 § 1 w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, art. 300[48] § 1 w przypadku prostej spółki akcyjnej, art. 366 § 1 w przypadku spółki akcyjnej.
Ponadto, zgodnie z przepisem art. 514 § 1 KSH, dotyczącym łączenia się spółek kapitałowych, istnieje zakaz objęcia udziałów albo akcji własnych przez spółkę przejmującą za udziały lub akcje, które już posiada w spółce przejmowanej, oraz za własne udziały lub akcje spółki przejmowanej. W przypadku spółek kapitałowych aby rozwiązać tę kwestię, wprowadzono instytucję uproszczonego postępowania łączeniowego, polegającą na wyłączeniu obowiązku podwyższenia kapitału zakładowego przez spółkę przejmującą, w przypadku, gdyby ta miała objąć udziały lub akcje własne za udziały lub akcje spółki przejmowanej. I tak na podstawie przepisu art. 515 § 1 KSH spółka przejmująca może przyznać wspólnikom spółki przejmowanej udziały albo akcje własne, które nabyła w wyniku połączenia z tą spółką. Przepis z art. 515 KSH dopuszcza wprost połączenie przez przejęcie bez podwyższenia kapitału zakładowego w dwóch sytuacjach: jeżeli spółka przejmująca ma udziały lub akcje spółki przejmowanej albo posiada udziały lub akcje własne nabyte zgodnie z przepisami art. 200, 300[47] czy 362 KSH.
W tym miejscu warto również wspomnieć o niedawno dodanym przepisie art. 515[1] KSH, który wprowadza możliwość łączenia się spółek kapitałowych bez przyznania udziałów albo akcji spółki przejmującej, jeżeli jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach albo wspólnicy tych spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach. Przepis ten wprowadza możliwość łączenia się spółek kapitałowych bez podwyższania kapitału zakładowego w przypadku tożsamości wspólnika/wspólników spółek przejmującej i przejmowanej.
Niemniej jednak w przypadku łączenia się spółek z udziałem spółek osobowych, brakuje odpowiednich przepisów dotyczących przejęcia bez konieczności podwyższania kapitału zakładowego spółki przejmującej, w związku z zakazem nabycia udziałów własnych oraz nabywania udziałów własnych przez spółkę zależną (tj. przez wspólników spółki przejmowanej). Dodatkowo, należy wskazać na brzmienie przepisu art. 523 § 2 KSH, zgodnie z którym, wykreślenie przejmowanej spółki osobowej z rejestru może nastąpić nie wcześniej niż z dniem zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej.
Powyższe oznacza teoretyczny zakaz przeprowadzenia przejęcia spółki osobowej przez spółkę kapitałową bez podwyższania kapitału zakładowego spółki kapitałowej, jednakże, w doktrynie przyjmuje się, że w przypadku łączenia się spółek z udziałem spółki osobowej, jest to możliwe bez podwyższania kapitału zakładowego przejmującej spółki kapitałowej, przez zastosowanie per analogiam przepisu art. 515 § 1 KSH. W takim przypadku wskazuje się, że przepis art. 523 § 2 KSH ma zastosowanie wyłącznie do przejęcia, w którym jest podwyższany kapitał zakładowy przejmującej spółki kapitałowej. Oznacza to, że przejęcie spółki osobowej przez jej spółkę matkę – spółkę kapitałową jest całkowicie możliwe do przeprowadzenia.
Podsumowanie
Wskazać należy, że omawiane podejście nie jest wyrażone wprost w przepisach KSH, lecz zostało utrwalone przez doktrynę, która uzasadnia tę koncepcję, wskazując na konieczność przeciwdziałania sytuacji tzw. nierzeczywistego podwyższenia kapitału zakładowego. Dlatego też, przejęcie spółki osobowej przez spółkę kapitałową bez podwyższania kapitału zakładowego tej ostatniej należy uznać za zgodne z zasadami prawa i możliwe do zrealizowania.
Jako kancelaria Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo specjalizujemy się w transakcjach łączenia spółek, jak również innych transakcjach kapitałowych, czy korporacyjnych, m.in. podziałach czy przekształceniach.
W razie jakichkolwiek dalszych pytań oraz wątpliwości zachęcamy do kontaktu z ekspertami Zespołu Prawa Spółek i Transakcji kancelarii Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo.
0 Komentarzy