Czy wspólnik spółki cichej ma możliwość wyboru opodatkowania estońskim CIT?

Umowa spółki cichej umożliwia elastycznie dopasowanie stosunków prawnych między wspólnikami do ich aktualnych potrzeb, pozwalając jednocześnie jednemu z nich na anonimowe czerpanie zysku z prowadzonej działalności przedsiębiorstwa. Czy zawarcie umowy spółki cichej wyłącza możliwość wyboru estońskiego CIT, jako formy opodatkowania?

Czym jest spółka cicha?

Spółka cicha to specyficzna forma współpracy między dwoma podmiotami (zarówno osobami fizycznymi jak i osobami prawnymi), która nie jest w żaden sposób uregulowana obowiązującymi przepisami prawa, ale funkcjonuje w obrocie gospodarczym. Umowa spółki cichej opiera się na zasadzie swobody umów, określonej w przepisie art. 353[1] ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 1061).

Istotą spółki cichej jest umożliwienie zaangażowania kapitału (wniesienia wkładów) przez wspólnika bez konieczności ujawniania jego tożsamości. Wspólnik cichy wnosi wkład finansowy do działalności wspólnika jawnego i w zamian uczestniczy w wypracowanych zyskach spółki, pozostając anonimowym. Umowa spółki cichej jest zawierana pomiędzy przynajmniej jednym wspólnikiem jawnym oraz przynajmniej jednym wspólnikiem niejawnym.

Alternatywnym sposobem na pozostanie anonimowym wspólnikiem w ramach istniejącej spółki wraz z jednoczesnym zachowaniem prawa do czerpania zysku z działalności jest zawarcie umowy powiernictwa / umowy powierniczej, którą niedługo omówimy. Jej mocą wspólnik powierzający może przekazać powiernikowi (wspólnikowi ujawnionemu w rejestrach) np. udziały, czy akcje w spółce.

Jakie niesie ze sobą korzyści?

Kluczową zaletą spółki cichej jest ograniczenie odpowiedzialności majątkowej wspólnika cichego do wysokości wniesionego wkładu, co pozwala mu uczestniczyć w zyskach ale ogranicza potencjalne straty. Dodatkowym atutem jest anonimowość wspólnika cichego wobec osób trzecich i podmiotów zewnętrznych. Należy pamiętać, że umowa spółki cichej reguluje wyłącznie relacje  wewnętrzne  między wspólnikami, dlatego dla zapewnienia  pewności  prawnej wspólnika cichego oraz zminimalizowania ryzyka ewentualnych nieporozumień w przyszłości, należy precyzyjnie określić prawa i obowiązki poszczególnych wspólników w umowie.

Umowa spółki cichej powinna w szczególności zawierać następujące postanowienia:

• Sposób udziału wspólnika cichego w zysku prowadzonego przez wspólnika jawnego przedsiębiorstwa;
• Prawo kontroli wspólnika cichego nad przedsiębiorstwem wspólnika jawnego (np. prawo kontroli bilansu);
• Uprawnienia wspólnika jawnego w przypadku niewniesienia całości wkładów przez wspólnika cichego;
• Możliwość zwolnienia wspólnika cichego od udziału w stratach przedsiębiorstwa;
• Konsekwencje śmierci, upadłości bądź likwidacji wspólnika spółki cichej;
• Wskazanie osoby uprawnionej do wykonywania praw wspólnika cichego w razie jego śmierci;
• Przyczyny rozwiązania umowy spółki cichej;
• Konsekwencje zbycia przedsiębiorstwa przez wspólnika jawnego;
• Terminy wypowiedzenia umowy;
• Zasady rozliczania wspólników w momencie rozwiązania umowy spółki.

Fakultatywne opodatkowanie estońskim CIT i jego warunki

Estoński CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek, to atrakcyjna forma opodatkowania dostępna dla wybranych podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Dzięki estońskiemu CIT spółka może znacząco poprawić swoją płynność finansową oraz zwiększyć kapitał inwestycyjny poprzez odroczenie zapłaty podatku od bieżących dochodów do momentu wypłaty dywidend na rzecz wspólników.

Zgodnie z przepisem art. 28j ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku (Dz.U. z 2023 r. poz. 2805) (dalej: u.p.d.o.p.) opodatkowaniu estońskim CIT może podlegać podatnik, który spełnia następujące warunki dotyczące struktury udziałowej:

• prowadzi działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, której odpowiednio udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym, z wyłączeniem fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej;
• nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.

Estoński CIT a posiadanie udziałów w spółce cichej

Wobec powyższego powstaje pytanie czy przepisy dotyczące estońskiego CIT mają zastosowanie w przypadku spółki cichej.

W odpowiedzi na to pytanie pomocna okazuje się być ubiegłoroczna interpretacja indywidualna Dyrektora KIS o sygn. 0111-KDIB1-1.4010.806.2022.1.SG z 1 lutego 2023 r., w której stwierdzono, że spółka cicha nie jest podmiotem prawa, w związku z czym nie posiada osobowości prawnej. W związku z tym jedynym przedsiębiorcą w tym stosunku prawnym jest wspólnik jawny występujący w powszechnym obrocie i ponoszący tego wszelkie konsekwencje. Spółki cichej nie można jednocześnie uznać za spółkę niebędącą osobą prawną (spółka osobowa), jej istota sprowadza się jedynie do realizacji wspólnego przedsięwzięcia, czego nie można utożsamiać z ogółem praw i obowiązków w spółce osobowej. Jej charakter wydaję się być najbardziej zbliżony do umowy spółki cywilnej, której także nie obejmuje wyłączenie ustanowione w art. 28j ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.p.

W rezultacie, zawarcie przez spółkę umowy spółki cichej, nie wyłącza możliwości zastosowania opodatkowania estońskim CIT, zgodnie z art. 28j ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.p. (ryczałtu od dochodu).

Podsumowanie

Podsumowując, zawarcie przez spółkę umowy spółki cichej nie wyłącza możliwości skorzystania z opodatkowania estońskim CIT.

Taka konstrukcja prawna może stanowić atrakcyjną opcję biznesową, pozwalając zoptymalizować aspekt podatkowy prowadzonej działalności gospodarczej. Należy jednak pamiętać, że skorzystanie z tej formy opodatkowania wymaga spełnienia rygorystycznych warunków ustawowych.

W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących zastosowania estońskiego CIT w Twojej działalności lub zawarcia umowy spółki cichej, nasi eksperci, chętnie pomogą Ci wybrać bezpieczne i optymalne rozwiązania.

Tristan Grądzki prawnik

Orest Ochocki partner/radca prawny