W jednym z wcześniejszych artykułów na naszym blogu omówiliśmy różnice między mandatem a kadencją członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wskazaliśmy również sytuacje, w których mandat może wygasnąć oraz skutki, jakie niesie to dla reprezentacji spółki.
Kiedy członek zarządu ma prawo reprezentować spółkę – mandat a kadencja
Tym razem skupiamy się na szczególnej sytuacji, w której członek zarządu zostaje powołany na czas nieoznaczony. Zwrócimy uwagę na potencjalne korzyści i ryzyka związane z takim rozwiązaniem, a także podpowiemy, jak sformułować odpowiednie postanowienia w umowie spółki, aby uniknąć wątpliwości występujących w doktrynie i orzecznictwie dotyczących momentu wygaśnięcia mandatu członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony.
Zalety powołania członków zarządu na czas nieoznaczony
Możliwość powołania członków zarządu na czas nieoznaczony nie została wprost uregulowana w Kodeksie spółek handlowych (k.s.h.). Jednak zarówno praktyka, jak i doktryna oraz orzecznictwo uznają takie rozwiązanie za dopuszczalne. Stosuje się je szczególnie często w mniejszych spółkach, w których wspólnicy pełnią równocześnie funkcje w zarządzie – choć oczywiście nie tylko w takich przypadkach.
Powołanie zarządu na czas nieoznaczony ma szereg zalet, w szczególności:
- mniej formalności – wspólnicy nie muszą monitorować, kiedy wygasa mandat członka zarządu ani podejmować uchwał o jego ponownym powołaniu;
- ciągłość działania spółki – mandat trwa niezależnie od odbycia zgromadzenia wspólników czy podjęcia uchwał zatwierdzających sprawozdanie finansowe;
- mniejsze ryzyka prawne – zmniejsza się prawdopodobieństwo działania przez osobę, której mandat już wygasł, co mogłoby podważyć ważność czynności podejmowanych w imieniu spółki.
Rozwiązanie to jest szczególnie rekomendowane w spółkach z mniejszą liczbą wspólników, w szczególności, gdy wszyscy lub część wspólników pełni funkcje w zarządzie spółki.
Moment wygaśnięcia mandatów członków zarządu powołanych na czas nieoznaczony – dwa rozbieżne stanowiska
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że mandat członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony wygasa wyłącznie w trzech sytuacjach: w wyniku decyzji wspólników (w szczególności uchwały o odwołaniu), woli samego członka zarządu (rezygnacja) lub zdarzeń dotyczących jego osoby (np. śmierć). Choć takie założenie wydaje się prawidłowe, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie brak jest jednoznaczności co do momentu wygaśnięcia mandatu członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony. Powoduje to istotne wątpliwości interpretacyjne. Na tym tle w wykształciły się dwa odmienne stanowiska:
- pierwsze stanowisko – jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie przewidzianym w art. 202 § 1 k.s.h., a więc z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu – nawet wtedy, gdy powołanie nastąpiło na czas nieoznaczony;
- drugie stanowisko – mandat członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony wygasa jedynie w sytuacjach wymienionych w przepisie art. 202 § 4 k.s.h., tj. wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarząd.
Istotnym punktem odniesienia w dyskusji dotyczącej wygaśnięcia mandatu członka zarządu powołanego na czas nieoznaczony jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2010 roku (sygn. akt III CZP 23/10). W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy podkreślił konieczność ścisłego rozróżnienia dwóch pojęć:
- mandatu – oznaczającego uprawnienie do pełnienia funkcji członka zarządu;
- kadencji – rozumianej jako okres, na jaki dana osoba została powołana, niezależnie od faktycznego czasu pełnienia tej funkcji.
Sąd Najwyższy podkreślił, że kadencyjność stanowi regułę funkcjonowania organów spółek kapitałowych, ponieważ zapewnia wspólnikom możliwość bieżącej kontroli działalności zarządu oraz okresowej oceny pracy jego członków.
Na tym tle Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiedział się za stosowaniem przepisu art. 202 § 1 k.s.h. również w przypadku powołań członków zarządu na czas nieoznaczony, dokonanych uchwałą wspólników – o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.
W swoim stanowisku Sąd Najwyższy podkreślił, że możliwe jest wyłączenie stosowania przepisu art. 202 § 1 k.s.h., jednak takie wyłączenie musi wprost wynikać z treści umowy spółki. W przeciwnym razie zastosowanie znajdzie ogólna zasada, zgodnie z którą mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji.
Mając na uwadze zarysowane powyżej wątpliwości interpretacyjne, rekomendujemy, aby już na etapie sporządzania umowy spółki wprost wyłączyć stosowanie przepisów art. 202 § 1–2 k.s.h. poprzez odpowiednie postanowienie umowne. Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć w przyszłości wątpliwości interpretacyjnych i ewentualnych sporów.
Przykładowe postanowienie:
„Art. 202 § 1-2 k.s.h. nie ma zastosowania; mandat członka zarządu wygasa jedynie w przypadku jego odwołania, rezygnacji lub śmierci.”
Alternatywnie:
„Mandat członków zarządu nie wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za którykolwiek pełny rok obrotowy pełnienia funkcji.”
Takie sformułowanie usuwa wątpliwości interpretacyjne i zapewnia pełną jasność co do trwania mandatu członków zarządu powoływanych na czas nieoznaczony.
Podsumowanie
Powoływanie członków zarządu na czas nieoznaczony to praktyczne rozwiązanie, które może znacząco uprościć bieżące funkcjonowanie spółki – zwłaszcza w sytuacji, gdy skład wspólników i członków zarządu jest tożsamy.
Warto jednak pamiętać, że nawet w takiej sytuacji mogą pojawić się wątpliwości dotyczące momentu wygaśnięcia mandatu. Aby ich uniknąć, najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest wprowadzenie odpowiedniego postanowienia do umowy spółki, który wprost wyłączy zastosowanie przepisu art. 202 § 1 k.s.h.
Jeżeli potrzebujesz wsparcia przy przygotowaniu takich postanowień lub masz dodatkowe pytania zachęcamy do kontaktu z ekspertami Zespołu Prawa Spółek i Transakcji kancelarii Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo.
Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w zakresie doradztwa korporacyjnego pomożemy Ci wybrać rozwiązania, które będą zarówno bezpieczne, jak i skuteczne dla Twojej spółki.
Adam Pospieszyński – radca prawny
Orest Ochocki – partner/radca prawny
0 Komentarzy