Fuzja spółek kapitałowych – z jakich uproszczeń możemy skorzystać?

Zasadniczo proces łączenia spółek kapitałowych wiąże się  z koniecznością przeprowadzenia wielu formalności i sporządzenia obszernej dokumentacji. W praktyce bywa to skomplikowane oraz kosztowne przedsięwzięcie. Na całe szczęście, w niektórych przypadkach przepisy pozwalają na zastosowanie uproszczonej procedury połączenia, polegającej na wyłączeniu niektórych obowiązków.

Rodzaje uproszczonych procesów łączenia spółek:

Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych (dalej jako: „KSH”), w określonych sytuacjach  możliwe jest przeprowadzenie połączenia spółek w trybie uproszczonym. Dotyczy to w szczególności przypadków, gdy:

• spółka przejmująca posiada co najmniej 90% udziałów/akcji spółki przejmowanej, ale mniej niż 100% kapitału zakładowego spółki przejmowanej;
• spółka przejmująca posiada 100% udziałów/akcji spółki przejmowanej;
• łączą się spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne w liczbie nie większej niż 10 osób;
• wspólnik posiada 100% udziałów/akcji w łączących się spółkach albo wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały albo akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach – jest to nowy rodzaj uproszczonego połączenia, obowiązujący od 15 września 2023 r.

Warto mieć na uwadze, że zakres dostępnych uproszczeń może różnić się w zależności od konkretnego wariantu połączenia. Wynika to z tego, że mamy do czynienia z czterema odrębnymi modelami uproszczonego łączenia spółek, z których każdy podlega częściowo odmiennym regułom.

1. Spółka przejmująca posiada co najmniej 90% udziałów/akcji spółki przejmowanej, ale mniej niż 100% kapitału zakładowego spółki przejmowanej

Ten wariant dotyczy połączenia przez przejęcie, w którym spółka przejmująca posiada bezpośrednio co najmniej 90% udziałów albo akcji spółki przejmowanej, ale nie jest jej jedynym właścicielem. W takim przypadku możliwe jest skorzystanie z kilku uproszczeń w procedurze połączenia, takich jak:

• brak obowiązku podejmowania uchwały w przedmiocie połączenia przez spółkę przejmującą,
• brak obowiązku badania planu połączenia przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności jego sporządzenia,
• brak obowiązku sporządzania sprawozdań zarządu łączących się spółek uzasadniających połączenie.

Warto również wiedzieć, że:

• z wyłączenia obowiązku podejmowania uchwały o połączeniu przez spółkę przejmującą mogą korzystać wyłącznie spółki niepubliczne – spółki publiczne nie mają takiej możliwości,
• możliwość pominięcia uchwały nie będzie jednak dostępna również dla spółek niepublicznych, jeśli wspólnik lub akcjonariusz posiadający co najmniej 5% kapitału zakładowego spółki przejmującej zażąda zwołania zgromadzenia w celu podjęcia uchwały o połączeniu. Na złożenie takiego żądania ma miesiąc od dnia ogłoszenia planu połączenia. Jeśli takie żądanie zostanie zgłoszone, spółka przejmująca będzie musiała zwołać zgromadzenie i podjąć uchwałę o połączeniu.

2. Spółka przejmująca posiada 100% udziałów/akcji spółki przejmowanej

W przypadku przejęcia spółki jednoosobowej przez jej jedynego właściciela, spółka przejmująca może zrezygnować z podwyższania kapitału zakładowego oraz z ustalania parytetu wymiany udziałów lub akcji. Dodatkowo korzysta z takiego samego zakresu uproszczeń jak w sytuacji co najmniej 90%, ale mniej niż 100% udziałów, tj.:

• brak obowiązku podejmowania uchwały o połączeniu przez spółkę przejmującą,
• brak obowiązku badania planu połączenia przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności jego sporządzenia,
• brak obowiązku sporządzania sprawozdań zarządów uzasadniających połączenie.

Dodatkowo, w planie połączenia nie trzeba zamieszczać informacji dotyczących:

• stosunku wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej ani wysokości ewentualnych dopłat pieniężnych;
• zasad przyznania udziałów lub akcji w spółce przejmującej;
• dnia, od którego nowo objęte udziały albo akcje uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej.

3. Łączenie się spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne w liczbie nie większej niż 10 osób

Ten wariant uproszczonej procedury dotyczy sytuacji, w których spełnione są łącznie następujące warunki:

• w połączeniu biorą udział wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
• wspólnikami tych spółek są wyłącznie osoby fizyczne;
• łączna liczba wspólników we wszystkich łączących się spółkach nie przekracza 10 osób.

W odróżnieniu od wcześniej omawianych trybów, ten tryb uproszczenia można zastosować nie tylko przy połączeniu przez przejęcie, ale również przy połączeniu polegającym na utworzeniu nowej spółki. Co istotne, nowo powstały podmiot nie musi być spółką z ograniczoną odpowiedzialnością – może to być także spółka akcyjna lub prosta spółka akcyjna. Warto również podkreślić, że z tej procedury mogą skorzystać więcej niż dwie spółki – liczba łączących się spółek nie jest ograniczona, o ile spełnione są powyższe warunki.

Omawiany tryb pozwala na skorzystanie z następujących uproszczeń:

• brak obowiązku ogłoszenia planu połączenia;
• brak obowiązku badania planu połączenia przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności jego sporządzenia;
• brak obowiązku zawiadamiania wspólników o planowanym połączeniu spółek.

Zasadnicza różnica względem pozostałych trybów uproszczonego połączenia polega na tym, że zarządy łączących się spółek nadal muszą przygotować sprawozdania uzasadniające planowane połączenie. Ponadto koniecznym jest udostępnienie wspólnikom dokumentów połączeniowych.

Co istotne, uproszczona procedura nie może zostać zastosowana, jeżeli choć jeden ze wspólników zgłosi sprzeciw, ma na to miesiąca od dnia zgłoszenia planu połączenia do KRS.

4. Jeden wspólnik posiada 100% udziałów/akcji łączących się spółek albo wspólnicy mają udziały/akcje w identycznej proporcji we wszystkich łączących się spółkach

Ten najnowszy  tryb uproszczonego połączenia umożliwia dodatkowe ułatwienia w przypadku łączenia się spółek należących do tej samej grupy kapitałowej lub do powiązanych grup kapitałowych. Jego kluczowych uproszczeń jest możliwość rezygnacji z podwyższenia kapitału zakładowego oraz ustalania parytetu wymiany udziałów lub akcji. Może on być zastosowany w sytuacjach, gdy:

• jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały albo akcje w łączących się spółkach albo
• wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały albo akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach.

W praktyce ten tryb uproszczonego połączenia może mieć zastosowanie m.in. w poniższych sytuacjach:

• połączenia „spółek sióstr” – czyli spółek, w których „spółka matka” posiada bezpośrednio 100% udziałów albo akcji w „spółkach córkach”;

• połączenia „spółki córki” ze „spółką wnuczką” – czyli mamy dwie „spółki córki”, w których „spółka matka” posiada bezpośrednio 100% udziałów albo akcji, natomiast jedna „spółka córka” posiada bezpośrednio 100% udziałów albo akcji w „spółce wnuczce”. W tym przykładzie dochodzi do połączenia drugiej „spółki córki” ze „spółką wnuczką”;

• połączenia z udziałem kilku wspólników w identycznej proporcji – na przykład, gdy 4 wspólników posiada po 25% udziałów w dwóch spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

W przypadku tego trybu uproszczonego połączenia nie ma obowiązku:

• podejmowania uchwały w przedmiocie połączenia przez spółkę przejmowaną,
• badania planu połączenia przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności jego sporządzenia,
• sporządzania przez zarząd spółki przejmowanej sprawozdania uzasadniającego połączenie,

Ponadto, w planie połączenia nie trzeba zamieszczać:

• informacji o stosunku wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, ani o wysokości ewentualnych dopłat pieniężnych;
• informacji o zasadach dotyczących przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej;
• informacji o dniu, od którego udziały albo akcje uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej.

Podsumowanie

W zależności od konkretnego przypadku, przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują różne uproszczenia, które mogą znacząco ułatwić i przyspieszyć proces połączenia spółek. Skorzystanie z takiego trybu pozwala ograniczyć formalności oraz obniżyć koszty całej procedury, w szczególności uniknąć konieczności badania planu połączenia badaniu przez biegłego.

Dlatego przed podjęciem decyzji o połączeniu warto sprawdzić, czy w danej sytuacji można zastosować jeden z trybów uproszczonych. Jeśli nie, często dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze dostosowanie struktury właścicielskiej spółek w taki sposób, aby umożliwić skorzystanie z uproszczeń. Choć wiąże się to z dodatkowymi działaniami przed rozpoczęciem procedury, w praktyce często okazuje się prostsze i bardziej opłacalne niż przeprowadzanie połączenia w standardowym trybie.

W tym procesie szczególnie pomocne jest wsparcie doświadczonej kancelarii prawnej, specjalizującej się w reorganizacjach. Profesjonalne doradztwo pozwala nie tylko właściwe zaplanowanie połączenia, ale również przeprowadzić je sprawnie i bez zbędnych komplikacji.

W razie pytań oraz wątpliwości zachęcamy do kontaktu z ekspertami Zespołu Prawa Spółek i Transakcji kancelarii Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo.

Nasz zespół posiada bogate doświadczenie w obszarze doradztwa korporacyjnego i pomoże  Ci wybrać rozwiązania, które będą jednocześnie bezpieczne i skuteczne rozwiązania.

Adam Pospieszyński – radca prawny

Orest Ochocki – partner/radca prawny