GPSR – nowy model nadzoru nad bezpieczeństwem produktów konsumenckich

Z dniem 3 stycznia 2026 r. wejdzie w życie nowa ustawa o nadzorze nad ogólnym bezpieczeństwem produktów, domykając istotny etap dostosowywania polskiego prawa do nowych unijnych standardów w obszarze ochrony konsumentów. Ustawa z 7 listopada 2025 roku, która zastąpi regulacje obowiązujące od ponad 20 lat (z 2003 roku), tworzy krajowe ramy wdrażania i kontroli rozporządzenia (UE) 2023/988, tzw. GPSR, stosowanego bezpośrednio od 13 grudnia 2024 roku.

Choć sama ustawa nie wdraża przepisów GPSR, jej praktyczne znaczenie jest trudne do przecenienia. To ona przesądza, kto i w jaki trybie będzie w Polsce nadzorował przestrzeganie unijnych wymogów w zakresie bezpieczeństwa produktów – szczególnie w realiach rynku, na którym rośnie rola platform internetowych oraz sprzedaży transgranicznej. Nowe przepisy wzmacniają kompetencje UOKiK oraz Inspekcji Handlowej, a jednocześnie wprowadzają wyraźnie wyższe sankcje administracyjne za naruszenia.

W niniejszym artykule omawiamy kluczowe założenia ustawy, nowe uprawnienia organów nadzoru oraz to, co zmiany te oznaczają w praktyce dla producentów, importerów, dystrybutorów i podmiotów działających w e-commerce – w zakresie bezpieczeństwa produktów sprzedawanych konsumentom.

Bezpieczeństwo produktów i nadzór nad spełnieniem wymagań

Zanim przejdziemy do omówienia nowej ustawy, warto przypomnieć kluczowe założenia rozporządzenia unijnego.

Nowy system nadzoru nad ogólnym bezpieczeństwem produktów to efekt zmiany europejskiego podejścia do ochrony konsumentów, wprowadzonej rozporządzeniem (UE) 2023/988. Celem regulacji jest zagwarantowanie, że każdy produkt wprowadzany do obrotu i udostępniany konsumentom w Unii Europejskiej – także za pośrednictwem platform internetowych  – spełniał jednolite, ogólne wymogi bezpieczeństwa. Istotną nowością GPSR jest rozszerzenie odpowiedzialności za bezpieczeństwo na cały łańcuch dostaw. Obowiązki nie spoczywają już wyłącznie na producencie, lecz obejmują również importerów, dystrybutorów oraz podmioty pośredniczące w sprzedaży, w tym internetowe platformy handlowe. I choć GPSR obowiązuje od grudnia 2024 roku, przez długi czas pozostawało w Polsce regulacją o ograniczonym wpływie bowiem dotychczasowe krajowe regulacje nie dawały organom realnych narzędzi do egzekwowania obowiązków wynikających z GPSR, zwłaszcza wobec podmiotów działających online.

Nowa ustawa w pełni zastępuje przepisy z 2003 roku, dostosowując system nadzoru do realiów współczesnego rynku, w tym sprzedaży internetowej i transgranicznej. Jej głównym celem jest skuteczna eliminacja z obrotu produktów niebezpiecznych, niezależnie od kanału dystrybucji oraz zapewnienie realnej ochrony konsumentów w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu rynkowym. Ustawa ma to osiągnąć poprzez:

• rozszerzenie zakresu kontroli,
• sprawniejsze postępowania administracyjne,
• dotkliwe kary finansowe, które w przypadku wielokrotnych naruszeń mogą się kumulować i sięgać milionów złotych.

Dla przedsiębiorców oznacza to koniec okresu adaptacyjnego i konieczność pełnego dostosowania się do nowych wymogów nadzoru.

Nowe uprawnienia UOKiK i Inspekcji Handlowej

UOKiK i Inspekcja Handlowa zostały wprost wskazane jako krajowe organy nadzoru rynku
w rozumieniu rozporządzenia 2023/988. To rozwiązanie umożliwia pełną integrację polskiego systemu nadzoru z mechanizmami unijnymi  – zarówno w zakresie wymiany informacji, jak i planowania oraz raportowania działań.

Prezes UOKiK pełni rolę krajowego koordynatora w europejskim systemie bezpieczeństwa produktów, natomiast Inspekcja Handlowa pozostaje głównym organem wykonawczym, prowadzi kontrole, nakłada kary oraz sprawuje nadzór nad przestrzeganiem wymogów bezpieczeństwa w całym łańcuchu dostaw.

Ustawa wprowadza zestaw elastycznych narzędzi, umożliwiających organom szybko i adekwatnie reagować na zagrożenia na różnych etapach obrotu produktami
– od działań prewencyjnych po formalne postępowania administracyjne. Jednym z kluczowych instrumentów jest nowa instytucja tzw. „wystąpienia miękkiego”. Pozwala ona organom zwrócić się do przedsiębiorców oraz dostawców platform i usług online o wyjaśnienia albo korekty nieprawidłowości jeszcze przed wszczęciem formalnego postępowania. W praktyce oznacza to możliwość szybkiego reagowania na potencjalne zagrożenia i minimalizowania ryzyka dla konsumentów bez konieczności natychmiastowego nakładania sankcji. Jednocześnie brak reakcji na takie wystąpienie może skutkować uruchomieniem pełnego postępowania administracyjnego, co w dalszej perspektywie może prowadzić do dotkliwych konsekwencji finansowymi.

Inspekcja Handlowa otrzymuje szereg nowych uprawnień, które znacząco zwiększają jej skuteczność w nadzorze nad bezpieczeństwem produktów. Należą do nich m.in.:

• Uprawnienie do pozyskiwania dokumentacji oraz informacji o łańcuchu dostaw i skali obecności produktów na rynku – Inspekcja Handlowa może żądać dokumentów i danych pozwalających zidentyfikować pochodzenia towarów, prześledzić jego drogę dystrybucji oraz wykrywać zagrożenia na każdym etapie obrotu. Mechanizm ten umożliwia rzetelną analizę ryzyka, zarówno w odniesieniu do pojedynczych produktów, jak i całych kategorii towarów, zwiększając skuteczność działań prewencyjnych i kontrolnych;
• Uprawnienie do weryfikacji bezpieczeństwa produktów znajdujących się już w obrocie lub udostępnianych na rynku – Inspekcja może prowadzić pogłębione kontrole obejmujące badania laboratoryjne, analizę zgodności z obowiązującymi normami technicznymi oraz ocenę zgodności z deklaracjami producentów i wymogami prawa. Uprawnienie to dotyczy zarówno towarów dostępnych w sprzedaży stacjonarnej, jak i produktów oferowanych za pośrednictwem kanałów internetowych, co pozwala na ciągły i całościowy nadzór nad rynkiem;
• Możliwość przeprowadzania zakupów kontrolowanych – Inspekcja Handlowa może anonimowo nabywać produkty w warunkach rzeczywistej sprzedaży w celu ich weryfikacji przez organ. Pozwala to ocenić m.in. bezpieczeństwo produktów, poprawność oznakowania, zgodność z deklarowanymi właściwościami oraz ewentualne praktyki wprowadzające konsumentów w błąd – bez ujawniania swojej tożsamości. Zakupy kontrolowane są istotnym narzędziem pozwalającym na realistyczne odzwierciedlenie doświadczeń konsumenta i szybkie wykrywanie nieprawidłowości.

Zakup kontrolowany – dotąd kojarzony głównie z nadzorem rynku rolno-spożywczego – w systemie ogólnego bezpieczeństwa produktów staje się kluczowym narzędziem w realiach e-commerce. Pozwala organom monitorować faktyczny stan produktów, tak jak robią to konsumenci, bez zapowiedzi i przygotowania ze strony przedsiębiorcy.

W konsekwencji, każdy produkt wprowadzany do obrotu lub udostępniany na odległość może być realnie przetestowany, co zwiększa wagę wewnętrznych procedur zapewnienia bezpieczeństwa produktu oraz kontroli jakości w całym łańcuchu dostaw.

Kary administracyjne

Nowy model nadzoru nad bezpieczeństwem produktów znacząco wzmacnia nie tylko kompetencje organów, lecz także system sankcji. Ustawa przewiduje administracyjne kary pieniężne za 26 kategorii naruszeń obowiązków określonych w rozporządzeniu GPSR, przy czym w pięciu przypadkach ich maksymalna wysokość została ustalona na poziomie 1 000 000 zł. Co istotne, odpowiedzialność finansowa nie ogranicza się już wyłącznie do producentów – obejmuje również importerów, operatorów internetowych platform handlowych oraz dostawców usług społeczeństwa informacyjnego.

Zmiana ta wyraźnie kontrastuje z regulacjami obowiązującymi od 2003 roku, gdzie najwyższa kara wynosiła 100 000 zł i była adresowana wyłącznie do producentów
i dystrybutorów. Obecne rozwiązania wprowadzają system sankcji o realnym ciężarze ekonomicznym, zaprojektowany tak, aby działał prewencyjnie i obejmować wszystkie ogniwa łańcucha dostaw, w tym podmioty funkcjonujące w środowisku cyfrowym.

Szczególnie dotkliwe kary przewidziano dla przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty niespełniające ogólnego wymogu bezpieczeństwa, w tym producentów i importerów (art. 5 GPSR), a także dla operatorów platform internetowych, którzy nie podejmą wymaganych działań takich jak usunięcie niebezpiecznej oferty, ograniczenie dostępu do niej czy zamieszczenie jednoznacznego ostrzeżenia o ryzyku.

Uzupełnieniem nowych mechanizmów nadzorczych jest również utworzenie krajowego systemu monitorowania wypadków konsumenckich, prowadzonego przez ministra zdrowia oraz doprecyzowanie zasad współpracy organów nadzoru rynku z administracją celną, co ma zwiększyć skuteczność kontroli produktów już na etapie wprowadzania ich na rynek.

Podsumowanie

W praktyce ustawa przenosi nadzór nad bezpieczeństwem produktów z poziomu deklaratywnego na aktywny i strategiczny, zmuszając przedsiębiorców do realnego dbania o bezpieczeństwo produktów i dostosowania procedur compliance do wymogów unijnych i krajowych.

Nasza Kancelaria zapewnia kompleksowe wsparcie przedsiębiorcom w obszarze bezpieczeństwem produktów i relacji z organami nadzoru. Doradzamy na każdym etapie działań przewidzianych ustawą – od przygotowania i wdrożenia procedur compliance, przez obsługę kontroli Inspekcji Handlowej, aż po reprezentację w postępowaniach administracyjnych.

Dzięki doświadczeniu w tym obszarze pomagamy klientom minimalizować ryzyka finansowe i reputacyjne oraz skutecznie dostosować procesy biznesowe do nowych wymogów prawnych.