W ostatnim czasie organy podatkowe wydały niekorzystne interpretacje podatkowe dotyczące fundacji rodzinnych, w których fundatorami byli małżonkowie. Fundacja rodzinna często stanowi portfel dla aktywów małżonków, którzy zgromadzili we wspólnym majątku różnorodne aktywa (w tym nieruchomości, udziały w spółkach, kolekcje dzieł sztuki, papiery wartościowe i inne), a następnie postanowili wnieść tenże majątek do ustanowionej przez siebie fundacji rodzinnej.
Interpretacje te zostały wydane bez uwzględnienia szerszego kontekstu oraz znaczenia bliskich powiązań rodzinnych pomiędzy osobami zaangażowanymi w ustanowienie i działalność fundacji rodzinnej. W wydanych interpretacjach (np. z 18 sierpnia 2023 r. o nr 0113-KDIPT2-3.4011.465.2023.1.JŚ, 5 października 2023 r. o nr 0114-KDIP3-1.4011.698.2023.3.MK1, z 14 maja 2024 r. o nr 0112-KDWL.4011.6.2024.1.WS, z 20 maja 2024 r. o nr 0114-KDIP3-2.4011.397.2024.1.JK2), organ podatkowy uznał, że fundatorzy-małżonkowie będący również beneficjentami fundacji rodzinnej i otrzymujący z tego tytułu świadczenia (wypłaty środków pieniężnych lub w innej postaci), są uprawnieni skorzystać ze zwolnienia z podatku PIT od otrzymanego świadczenia tylko i wyłącznie w zakresie w jakim partycypują we wniesieniu majątku do fundacji rodzinnej. W pozostałym zakresie fundator-małżonek powinien zapłacić 10% PIT od świadczeń otrzymywanych od fundacji rodzinnej.
Opodatkowanie świadczeń dla fundatorów-małżonków: uproszczony przykład
Rozważmy sytuację, w której każdy z fundatorów-małżonków wnosi do fundacji rodzinnej po 50% majątku fundacji rodzinnej (50% mąż, 50% żona). Jeżeli oboje będą także beneficjentami fundacji rodzinnej to świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej uprawniają go fundatora-małżonka do skorzystania ze zwolnienia z PIT od otrzymanego świadczenia od fundacji rodzinnej jedynie w zakresie 50% (czyli w takim zakresie, w jakim fundator wniósł majątek do fundacji rodzinnej w stosunku do ogółu majątku fundacji rodzinnej).
W takim przypadku opodatkowanie świadczenia dla fundatora-małżonka-beneficjenta wygląda następująco:
- 15% CIT – po stronie fundacji rodzinnej,
- 50% x 10% PIT = 5% PIT – po stronie fundatora-małżonka-beneficjenta, otrzymującego świadczenie z fundacji rodzinnej.
Problematyczne podejście fiskusa
Fiskus w tych interpretacjach całkowicie zignorował znaczenie bliskich powiązań rodzinnych wśród osób zaangażowanych w fundację rodzinną, wypaczając istotę samej fundacji rodzinnej jako instrumentu do planowania długofalowej, pokoleniowej sukcesji. Gdyby przyjąć stanowisko fiskusa jako właściwe, to ustanowienie fundacji rodzinnej przez fundatorów–małżonków będących jednocześnie jej beneficjentami prowadziłoby do gorszej sytuacji podatkowej fundatorów-małżonków niż gdyby fundację rodzinną ustanowił tylko jeden małżonek (fundator-małżonek), a drugi małżonek nie miałby statusu fundatora.
Zmiana stanowiska Dyrektora KIS: Fundatorzy-małżonkowie jednak ze zwolnieniem 100% w PIT
Po złożeniu skargi przez zainteresowanych fundatorów-małżonków, Dyrektor KIS zmienił interpretacje podatkowe i przedstawił stanowisko, zgodnie z którym otrzymywane przez fundatorów-małżonków-beneficjentów świadczenia z fundacji rodzinnej będą w całości zwolnione z PIT.
Uchylając zaskarżone interpretacje podatkowe, Dyrektor KIS wyjaśnił, że (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.113.2024.3.JK, 0112-KDIL2-1.4011.114.2024.3.JK):
Mając na uwadze powyższe przepisy należy stwierdzić, że podatnik będący fundatorem fundacji rodzinnej i jednocześnie osobą, którą łączy ją z innym fundatorem tej fundacji relacja, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (małżonek, wstępny, zstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha), dla potrzeb zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 157 w związku z ust. 49 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, może sumować proporcję wartości mienia, określoną w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej, wniesionego do fundacji rodzinnej przez siebie oraz przez tego innego fundatora.
Oznacza to, że fundatorzy-małżonkowie-beneficjenci, przy spełnianiu świadczeń przez fundację rodzinną na ich rzecz, skorzystają ze zwolnienia z PIT w całości i nie zapłacą podatku od świadczeń otrzymywanych od fundacji rodzinnej.
Przenosząc nowe stanowisko fiskusa na wcześniej zaprezentowany przykład, w którym mąż i żona wnieśli po 50% majątku do fundacji rodzinnej (łącznie 100%), każdy z nich będzie mógł skorzystać ze zwolnienia w PIT w 100%, ponieważ:
- 50% przysługuje każdemu małżonkowi z tytułu majątku wniesionego przez jednego małżonka do fundacji rodzinnej oraz
- Dodatkowe 50% wynikające z wniesienia majątku prze drugiego małżonka również może być doliczone do przysługującego zwolnienia.
W rezultacie, świadczenia otrzymywane przez fundatorów-małżonków-beneficjentów będą opodatkowane jedynie 15% CIT po stronie fundacji rodzinnej, natomiast fundatorzy-małżonkowie-beneficjenci będą uprawnieni do skorzystania ze zwolnienia z PIT w całości.
W naszej ocenie uchylenie przez Dyrektora KIS wcześniejszych, niekorzystnych i dość zaskakujących interpretacji podatkowych, które stawiały fundatorów-małżonków w gorszej sytuacji (pod kątem podatkowym) niż gdyby tylko jeden z małżonków ustanowił fundację rodzinną, jest krokiem w słuszny kierunku. To działanie potwierdza istotę fundacji rodzinnej jako instrumentu do planowania sukcesji biznesu w ramach kręgu rodziny.
Poprzednie interpretacje nie uwzględniały znaczenie bliskich więzi rodzinnych osób zaangażowanych w fundację rodzinną. Różnicowanie sytuacji podatkowej małżonków na tych będących fundatorami fundacji rodzinnej oraz tych, którzy nimi nie są, prowadziło do nieuzasadnionego uprzywilejowania tej drugiej grupy. Nowe podejście Dyrektora KIS i przyznanie właściwego znaczenia bliskim powiązaniom rodzinnym nadaje właściwy sens fundacji rodzinnej jako instrumentu wspierającego rodzinne planowanie majątkowe w długofalowej perspektywie.
Fundacja rodzinna wymaga przemyślanego planowania
Aby zapewnić płynną sukcesję pokoleniową w ramach fundacji rodzinnej, należy rozsądnie i starannie zaplanować statut fundacji rodzinnej, jej strukturę osobową (obejmującą fundatorów, beneficjentów, a także zarząd), a także określić w jaki majątek wyposażyć fundację rodzinną, a który lepiej pozostawić w majątku osobistym lub przekazać rodzinie w inny sposób.
Jeśli rozważasz ustanowienie fundacji rodzinnej, wyposażenie jej w majątek lub sprzedaż biznesu, ale nie jesteś pewien czy fundacja rodzinna jest odpowiednim rozwiązaniem dla Ciebie – zapoznaj się z naszą ofertą. Przedstawimy dostępne możliwości, omówimy wady i zalety, abyś mógł podjąć świadomą decyzję.
Zapraszamy do kontaktu. Eksperci Zespołu Prawa Spółek i Transakcji kancelarii Sobczyńscy i Partnerzy | FSG Prawo:
Klaudia Grochowska radca prawny
Orest Ochocki partner/radca prawny
0 Komentarzy