Coraz więcej rolników decyduje się na budowę biogazowni. Pozwala to m.in. wykorzystać wytwarzane w gospodarstwie odpady do produkcji taniej i czystej energii. Rozwój odnawialnych źródeł energii wymaga zorganizowania właściwego zaplecza prawnego. W dniu 11 sierpnia 2023 roku w Dzienniku Ustaw została opublikowana przyjęta przez Sejm ustawa o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu (tzw. specustawa biogazowa). Jej celem jest uproszczenie zasad realizacji biogazowni. Ma temu służyć wprowadzenie specjalnego trybu lokalizacji biogazowni, które będą mogły powstawać na podstawie tzw. specuchwały.
Po co specustawa?
Ustawa ma być odpowiedzią na pilną potrzebę zwiększenia liczby stabilnych, sterowalnych i odpornych na zmienne uwarunkowania meteorologiczne i czynniki zewnętrzne instalacji OZE. Ponadto, za przyjęciem ustawy mają przemawiać względy środowiskowe – efektywne wykorzystanie dostępnych w gospodarstwie rolnym zasobów energetycznych czy zmniejszenie emisji CO2 i innych substancji zanieczyszczających powietrze. Wreszcie, ustawa ma stanowić narzędzie służące obniżeniu kosztów działalności rolniczej (poprzez obniżenie kosztów energii).
Będzie rewolucja?
Dotychczas realizacja inwestycji biogazowych odbywała się na podstawie przepisów ogólnych. Oznacza to, że budowa biogazowni rolniczej musiała być dopuszczona w przepisach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a gdy taki plan dla danego terenu nie obowiązywał – na podstawie warunków zabudowy. Po uzyskaniu pozwolenia na budowę należało dodatkowo dopełnić formalności wynikających z przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz Prawa energetycznego.
Specustawa ma uprościć procedurę budowy biogazowni. Tutaj ważne zastrzeżenie – nie wszystkie biogazownie rolnicze będą podlegały pod nową ustawę. Działa ona odnośnie do biogazowni o określonej mocy i wydajności. Ustawa zwiera zamknięty katalog kryteriów, jakie muszą być spełnione łącznie, aby do danej biogazowni można było stosować jej przepisy.
Po pierwsze, muszą być to biogazownie zlokalizowane na nieruchomości, do której tytuł prawny posiada podmiot uprawniony prowadzący gospodarstwo rolne lub wykonujący działalność w zakresie produkcji artykułów rolno-spożywczych lub produkcji wina, z których będzie pochodzić co najmniej część substratów wykorzystywanych w tej biogazowni rolniczej. Ustawa nie wskazuje, jaka duża ma być to część substratów. Jest to zabieg celowy. W uzasadnieniu projektu wyjaśniono, że nie jest zasadne wskazywanie minimalnego udziału substratu wykorzystywanego w biogazowni z gospodarstwa rolnego lub zakładu przetwórstwa rolno-spożywczego, a także maksymalnego limitu substratów pochodzących z innych miejsc. Niedopuszczalne jest jedynie to, że substrat będzie pochodził wyłącznie z innych miejsc niż gospodarstwo rolne lub zakład przetwórstwa rolno-spożywczego, na którego terenie zlokalizowana jest biogazownia rolnicza.
Drugie z kryteriów określa moc biogazowni. Ustawę stosuje się do biogazowni, której przedmiotem działalności jest wytwarzanie: a) energii elektrycznej – o łącznej mocy nie większej niż 3,5 MW, b) ciepła – o łącznej mocy nie większej niż 10,5 MW, c) biogazu rolniczego – o rocznej wydajności nie przekraczającej 14 mln m3, d) biometanu – o rocznej wydajności produkcji nie przekraczającej 8,4 mln m3 biometanu. W sytuacji, gdy dany podmiot posiada na terenie jednej gminy kilka biogazowni rolniczych, to łączna ich moc i wydajność (zsumowana) nie może przekraczać powyższych limitów.
Trzecie kryterium odnosi się do rodzaju substratów. Aby ustawa miała zastosowanie, w biogazowni trzeba będzie wykorzystywać następujące substraty: a) produkty rolne oraz produkty uboczne rolnictwa, w tym odchody zwierzęce, b) produkty z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego i produktów ubocznych, odpady lub pozostałości z tego przetwórstwa, w tym z przetwórstwa i produkcji żywności, pochodzące z zakładów przemysłowych, c) biomasa roślinną zebrana z terenów innych niż zaewidencjonowane jako rolne, d) odchody zwierzęce pozyskane z działalności innej niż rolnicza.
Najważniejsze ułatwienia dotyczą procesu inwestycyjnego. W każdym z prowadzonych postępowań (o warunki zabudowy, o pozwolenie na budowę, o przyłączenie instalacji do sieci) weryfikacja przedmiotowego i podmiotowego aspektu stosowania specustawy, będzie odbywała się na podstawie oświadczenia składanego przez niego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Organy co do zasady nie będą tego oświadczenia weryfikować.
W postępowaniu o udzielenie warunków zabudowy, nowe przepisy mają przede wszystkim sprzyjać sprawniejszemu załatwieniu sprawy. Przewidują one określenie wiążącego terminu, w którym ma zostać wydana decyzja (65 dni), ograniczenie stron postępowania czy możliwość zawieszenia postępowania oraz podjęcie tak zawieszonego postępowania wyłącznie na wniosek inwestora. Termin na wydanie pozwolenia na budowę ulega skróceniu do 45 dni – zamiast 65.
Łatwiejsza ma być również realizacja inwestycji na planie miejscowym. Przeznaczenie terenu w planie przewidujące możliwość lokalizacji zabudowy związanej z rolnictwem lub produkcją, lub magazynowaniem, należało będzie interpretować jako umożliwiające również lokalizację biogazowni rolniczej, chyba że ustalenia planu wprost zakazują lokalizacji takich biogazowni, powierzchnia gruntów rolnych planowanych do przeznaczenia pod biogazownię rolniczą jest większa niż 1 ha, albo wymagana jest zgoda na zmianę zagospodarowania gruntów rolnych.
Specuchwała podstawą realizacji biogazowni
Biogazownie o większej mocy powstaną tylko na podstawie postanowień planu miejscowego. Chodzi o biogazownie, w których: 1) łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 1 MW – w przypadku gdy przedmiotem działalności jej jest wytwarzanie energii elektrycznej; 2) łączna moc osiągalna cieplna w skojarzeniu jest większa niż 3 MW – w przypadku gdy przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie ciepła; 3) roczna wydajność produkcji biogazu rolniczego przekracza 4 mln m3 – w przypadku gdy przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie biogazu rolniczego; 4) roczna wydajność produkcji biometanu z biogazu rolniczego przekracza 2,4 mln m3 – w przypadku gdy przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie biometanu.
Biogazownie będą mogły zostać zrealizowane w szczególnym trybie. Mowa o uchwale rady gminy o ustaleniu lokalizacji biogazowni rolniczej (tzw. specuchwała). Będzie to rozwiązanie o charakterze tymczasowym, podobne do specuchwały mieszkaniowej uzyskiwanej w trybie specustawy mieszkaniowej. Specuchwałę będzie można uzyskać maksymalnie do 31 grudnia 2025 roku. Warunkiem uzyskania uchwały będzie niesprzeczność inwestycji ze studium. Warunek ten organ uzna za spełniony, jeżeli biogazownia będzie miała zostać zlokalizowana na terenach, dla których przewidziano kierunek zabudowy związanej z rolnictwem lub produkcją.
Pierwszym krokiem w tej procedurze będzie wystąpienie z wnioskiem o ustalenie lokalizacji biogazowni rolniczej do właściwej miejscowo rady gminy (za pośrednictwem burmistrza). Wniosek wraz z kompletem dokumentów będzie podawany do publicznej wiadomości w BIP urzędu gminy. Każdy może w terminie 21 dni wnieść uwagi do wniosku. Następnie wniosek podlega opiniowaniu i uzgodnieniom przez odpowiednie organy i instytucje. Pod wpływem zgłoszonych uwag, wydanych opinii lub dokonanych uzgodnień inwestor, aż do czasu podjęcia uchwały, może modyfikować wniosek. Wójt (burmistrz/prezydent miasta) będzie przekazywał kompletny wniosek radzie gminy wniosek (wraz uwagami, opiniami, uzgodnieniami) celem podjęcia uchwały. Uchwała lokalizacyjna musi zostać podjęta w terminie 60 dni od dnia wpływu wniosku.
W przypadku podjęcia przez gminę uchwały o lokalizacji biogazowni, inwestor musi wystąpić o pozwolenie na budowę. Uzyskanie pozwolenia na budowę na podstawie specuchwały powinno być prostsze, ponieważ uchwała wiąże organ administracji architektoniczno-budowlanej. Liczy się jednak czas. Jeśli decyzja o pozwoleniu na budowę biogazowni rolniczej nie stanie się ostateczna przed upływem 3 lat od opublikowania uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym, uchwała wygasa.
Będzie lepiej?
Uchwalona ustawa przewiduje interesujące rozwiązania prawne. Mają one zachęcać inwestorów do realizacji biogazowni rolniczych. Czy będą stanowić rewolucję? Trudno powiedzieć, zwłaszcza jeśli chodzi o biogazownie małe, które buduje się najczęściej. W praktyce może się okazać, że zaproponowane ułatwienia, jakkolwiek potrzebne, nie są środkiem wystarczającym do osiągnięcia głównego celu specustawy, czyli znacznego wzrostu liczby biogazowni rolniczych. Ustawa przewiduje daleko idące ograniczenia. Przede wszystkim, w okresie 5 lat od dnia dopuszczenia biogazowni do użytkowania, inwestor nie będzie mógł zmienić rodzaju posiadanej biogazowni na „nierolniczą” ani wykonywać w tej biogazowni innej działalności niż wytwarzanie biogazu rolniczego, energii elektrycznej z biogazu rolniczego, ciepła z biogazu rolniczego lub biometanu z biogazu rolniczego. Drugie ograniczenie wydaje się jeszcze poważniejsze. W tym samym okresie 5 lat obowiązywać będzie zakaz zbywania oraz oddawania w najem, dzierżawę lub do korzystania na innej podstawie nieruchomości, na której zlokalizowana jest biogazownia rolnicza albo samej biogazowni, pomiotowi innemu niż uprawniony w myśl ustawy. Wszelkie czynności podjęte wbrew tym zakazom będą z mocy prawa nieważne i jako takie nie będą wywoływały skutków prawnych. Co istotne – ustawa nie przewiduje możliwości procedowania wniosku o pozwolenie na budowę biogazowni w „zwykłym” trybie. Budując biogazownię zgodną z wymaganiami ustawy automatycznie wchodzi się w tryb uproszczony – ale również w niedogodności opisane powyżej.
0 Komentarzy